Bước
Đi Của Thiên Thần
Vĩnh Hảo
Lúc nào
cũng vậy, hễ nghe ai nhắc tới cha của Rahula
là nét mặt Yasodhara sầm xuống, buồn dàu dàu. Rahula
c̣n bé bỏng, không làm sao cảm thấu được
nỗi buồn của mẹ. Cậu bé cứ hỏi
mẹ về người cha chưa bao giờ thấy
mặt của ḿnh. Yasodhara chẳng biết trả lời
sao. Cứ hứa hẹn với con, rằng cha sẽ
về, một ngày nào đó, một ngày rất gần.
Nhiều
năm và nhiều lần như vậy rồi, đến
hôm nay tin tức về chồng nàng mới thực sự
được đưa về kinh thành một cách chính xác
và đáng tin cậy. Rằng Siddhàrtha chồng nàng,
đương kim thái tử của vương quốc
Sàkyas, sau sáu năm ĺa bỏ cung thành xuất gia tầm
đạo trong núi tuyết Hymalaya, đă chứng được
đạo quả vô thượng, trở thành một
kẻ giác ngộ hoàn toàn, một bậc đạo sư,
một đấng Thế tôn... và sau ba năm kế
tiếp thành lập giáo đoàn, truyền bá giáo lư giải
thoát khắp nơi, người đang trên
đường trở về kinh thành để thăm
cố quốc. Bây giờ cái tên quen thuộc Siddhàrtha đă
không được người ta dùng để gọi
chàng nữa: người ta gọi chàng là Thế tôn, Như
lai, hay đức Gotama.
Từ
ngày chồng nàng vượt thành vào rừng xuất gia, nàng
lặng lẽ ở măi trong tư pḥng, chẳng thiết
tha ǵ với mọi sinh hoạt, lễ lộc, cùng bao
cuộc vui ca múa hát thường xuyên tổ chức trong
cung đ́nh. Với nàng, cuộc đời thanh xuân kể
như đă khép lại. Thực ra, hơn ai hết, nàng
hiểu rơ tâm trạng, t́nh cảm cũng như hoài băo cao
xa của chồng ḿnh. Có những điều mà có lẽ
chàng chưa nói với ai, nhưng đă không che giấu nàng.
Nàng c̣n nhớ những lần cùng đi dạo với
chồng trong ngự uyển dưới ánh trăng
vằng vặc trải ánh vàng lênh láng trên ngàn hoa nội
cỏ. Trước vẻ đẹp của thiên nhiên và
không khí riêng tư êm đềm ngoài cung đ́nh, nàng sung
sướng ôm chặt cánh tay chàng, tựa đầu vào vai
chàng để lắng nghe những lời t́nh tự mà
hiếm khi chàng bày tỏ. Nhưng chàng cứ im lặng.
Mắt chàng vẫn cứ nh́n xa xăm, nh́n đâu đâu,
như thể sự hiện diện của nàng không c̣n là
một sở hữu vô giá mà chính chàng đă từng nâng niu,
từng ra sức thi thố tài năng trước mọi
công tôn vương tử khác để chiếm hữu! Sau
những lần dạo chơi ngoài cung thành để t́m
hiểu đời sống nhân dân, chàng đă thay
đổi quá nhiều. Trong mắt chàng, dường
như chỉ c̣n một thứ lửa c̣n cháy, cháy dịu
nhưng triền miên, đó là thứ lửa bi mẫn mà
chàng dành trọn cho nỗi thống khổ của nhân sinh.
Và trong mắt chàng, nàng cũng chỉ hiện hữu
như một biểu trưng của kiếp người
khổ bệnh. Nhưng có lẽ nàng đặc biệt
hơn: nàng được gần gũi chàng để
lắng nghe, để cảm thấu bao biến
động trong tâm tư và ư chí của chàng. Những
lời chàng trao cho nàng, dù được thốt ra
dưới một đêm trăng huyền ảo thơ
mộng, hay được thốt ra trước ánh b́nh
minh rực rỡ trải dài muôn tia ngh́n sắc trên sông núi
bao la hùng vĩ, vẫn chỉ là những lời than
thở, đau xót cho nhân sinh khổ lụy. Lần ấy,
cùng đứng bên nhau trước bao lơn nh́n ra ngự
uyển đang ngập ánh trăng, chàng nói rằng:
"Yasodhara,
nếu một ngày nào đó ta không c̣n ở bên em, em có
hờn trách ta không?"
Yasodhara
cúi mặt không trả lời. Tim nàng dường như
đứng lại. Dĩ nhiên như bao nhiêu thiếu
phụ son trẻ khác, nàng không muốn rời chồng
nửa bước. Nàng và chàng chưa hề hục hặc
gây gổ, lời qua tiếng lại với nhau bao giờ.
Cuộc hôn nhân của họ là một cuộc hôn nhân
đằm thắm, đẹp, và có thể nói là một
cuộc hôn nhân cực kỳ xứng hợp và toàn vẹn
để có thể làm gương cho bao cặp t́nh nhân
khác. Vậy th́, không có lư do nào, không có trở lực nào có
thể cưỡng ép, lôi kéo, đưa đẩy nàng và
chàng phải xa nhau. Nhưng rơ ràng là chàng đă từng có ư
ra đi. Dường như chàng có mặt trên cuộc
đời này không phải là để hân thưởng
hoặc đón nhận những ǵ hiện hữu của
cuộc đời mà có mặt để thực hiện
một chuyến đi, một cuộc hành tŕnh, một
sở nguyện nào đó rất cấp thiết cho muôn
loài. T́nh yêu của chàng không phải là thứ t́nh mà
người ta có thể đong đầy hay phong kín trong
một trái tim, một tâm hồn mà là thứ t́nh lan tỏa,
trải rộng, không bến bờ. T́nh yêu đó đă lan
thấm nhè nhẹ vào ḷng nàng một cách êm mát, dễ
chịu và thanh thản, nhưng mặt khác, nó đánh
bạt đi độc quyền chiếm hữu của
nàng. Nó không phải là cái ǵ có thể chiếm riêng
được. Đôi lúc nàng sung sướng đón
nhận cái t́nh yêu bao la và trong sáng đó, nhưng thoạt
khi, nàng cũng muốn chối bỏ nó, để chỉ
được vớt vát lại cái t́nh cảm giới
hạn dù rằng rất là tầm thường của
thế nhân. Nàng muốn chàng cứ yêu ḿnh như một
người chồng yêu thương một người
vợ. Một người vợ duy nhất. T́nh yêu đó
không cần phải san xẻ cho ai. T́nh yêu đó, không ai khác
trên thế gian này có thể được chung
hưởng...
"Siddhàrtha
yêu dấu, em biết, em có thể nh́n thấy trước
điều đó trong mắt anh. Một ngày nào đó anh
sẽ ra đi. Nơi anh đến sẽ không cần có
em. Em biết anh muốn t́m cái ǵ. Cái đó không có ở
nơi em. Cái đó không phải cho riêng anh, cũng không
phải cho riêng em..." Yasodhara nghẹn ngào giây lát rồi
bật khóc.
Siddhàrtha
ôm choàng lấy vai nàng, không nói. Úp mặt trên vai chồng,
Yasodhara thỏ thẻ:
"Muôn
loài sẽ hân hoan an lạc nếu anh t́m thấy ánh sáng và
lối đi của anh. Cùng với muôn loài, em cũng
sẽ được chung hưởng niềm vui đó.
Nhưng... làm sao em có thể chịu đựng nổi
sự ly biệt này, hỡi Siddhàrtha yêu dấu của
em..."
Siddhàrtha
vỗ về nàng, giọng chàng ấm và dịu như ánh
trăng vàng đang trôi trên lá cỏ:
"Đừng
khóc
Chính
đêm ấy, Yasodhara thọ thai. Và cũng từ đêm
ấy, nàng ư thức rất rơ ngày ra đi của Siddhàrtha
càng lúc càng kề cận. Chàng trầm tư nhiều
hơn, tọa thiền nhiều hơn, cả ngày lẫn
đêm.
Khi nàng
sinh hạ Rahula, phụ
Rồi
chàng ẵm Rahula lên, nh́n ngắm đứa con sơ sinh
với thương yêu đầy tràn trong ánh mắt. Chàng
ôm con đi ṿng ṿng trong pḥng. Nàng nằm trên giường
nh́n theo, ngắm bóng dáng chàng, quan sát đôi mắt và nụ
cười của chàng. Mắt chàng ánh lên niềm vui,
miệng chàng đă nở được nụ
cười. Cũng là ánh mắt và nụ cười
hạnh phúc của một người cha. Chàng đă
trở thành một người cha rồi đó. Rahula
bụ bẫm dễ thương hơn bất kỳ
đứa bé nào có mặt trong kinh thành này. Chàng đă
cười vui. Có lẽ... có lẽ chàng sẽ quên. Có
lẽ chàng sẽ quên. Chàng sẽ không rời xa nơi này
nữa. Rahula xinh đẹp, kháu khỉnh quá. Rahula thừa
hưởng tất cả nét đẹp thanh cao quư phái
của cha nó. Ô ḱa, chàng đang sung sướng ẵm con.
Chàng sẽ quên, chàng sẽ quên... Bỗng Rahula khóc ré lên.
Chàng không biết làm ǵ cho nó nín khóc. Chàng lúng túng nh́n nàng
vừa cố gắng đu đưa hai tay dỗ con.
Nhưng Rahula cứ khóc. Chàng bèn đem con đến
giường, đặt con nằm bên cạnh nàng. Yasodhara
ôm lấy con. Rahula ệ ạ vài tiếng rồi nín khe.
Chàng ngồi bên mép giường, nh́n hai mẹ con,
cười nhẹ. Rồi mặt chàng bỗng sầm
xuống. Niềm vui không bao giờ kéo dài được
trong chàng. Chàng ngồi im lặng thật lâu, rồi
đứng dậy, rời khỏi pḥng.
Tối
nào cũng vậy, chàng ghé tạt vào pḥng của hai mẹ
con như để thăm hỏi, vài ba phút thôi, rồi
rời khỏi pḥng. Chàng có pḥng riêng để tọa
thiền và nghỉ đêm một ḿnh. Thỉnh thoảng vào
nửa đêm, Yasodhara bước nhẹ đến
trước pḥng của Siddhàrtha để thăm ch?ng
giấc ngủ của chồng và nàng thấy chàng ngủ
trong tư thế tọa thiền. Nàng không biết phải
làm sao. Nàng không muốn đánh thức chàng. Sự tĩnh
tâm hàng giờ, hàng ngày của chàng càng lúc càng tạo nên
một khoảng cách giữa hai vợ chồng khiến
đôi lúc nàng có cảm tưởng chàng như một
vị thầy, một đạo sư của nàng chứ
không c̣n là một người chồng đă từng chia
xẻ t́nh cảm vui buồn với ḿnh như trước
đây nữa.
Tối
hôm đó, khác với mọi khi, chàng đến thăm hai
mẹ con sớm hơn, vừa sau giờ ăn tối.
Chàng ngồi nơi chiếc ghế nạm ngọc, chống
cằm nh́n nàng cho con bú. Chàng vẫn im lặng, không biểu
lộ t́nh cảm nào rơ nét. Một chốc, chàng bảo
Yasodhara đưa con cho chàng bồng. Chàng bồng Rahula
thật lâu, bước quanh trong pḥng, rồi đến bên
cửa sổ chỉ cho Rahula mảnh trăng non vừa lú
lên ở cửa thành phía đông. Rahula bé bỏng không
hiểu ǵ, chỉ cười. Rồi chàng lặng yên
đứng măi bên cửa sổ, tay vẫn ôm con mà mắt
nh́n xa xăm. Rahula tựa đầu lên vai cha nó, mút ngón tay.
Yasodhara ngồi trên giường quan sát hai cha con, vừa
hạnh phúc, vừa lo sợ.
Khi chàng
quay lại để trao Rahula cho nàng, Yasodhara thấy
mắt chàng long lanh. Chàng nh́n nàng một cách tŕu mến,
nhưng vẫn không nói ǵ. Rồi chàng rời khỏi pḥng.
Vào
khoảng nửa đêm, khi Yasodhara c̣n đang trằn
trọc ưu tư về cuộc sống chung giữa nàng
và Siddhàrtha th́ chàng xuất hiện. Chàng vào pḥng, có vẻ
ngập ngừng một lúc rồi bước nhẹ
đến bên giường của hai mẹ con. Yasodhara
vờ ngủ say, nhưng với ánh đèn dầu mờ
đặt trên bàn và ánh trăng thượng tuần
nhợt nhạt hắt vào song cửa sổ, nàng có thể
nh́n thấy được nỗi xúc cảm của chàng
hiện lên trên nét mặt vốn nhiều trầm tư
đó. Chàng cúi xuống hôn Rahula. Rồi khẽ ngồi
xuống giường, đặt nhẹ bàn tay ấm
của chàng lên má nàng. Bàn tay ấm đặt lên má và
để yên như vậy vài phút. Yasodhara nín thở, nén xúc
động. Chàng không hay biết nàng đang thức. Chàng
nh́n ngắm nàng, nh́n ngắm con, thật lâu. Rồi chàng
đứng dậy. Nước mắt Yasodhara lăn dài,
lăn dài. Nàng nằm yên nh́n chàng vén màn bước ra
khỏi pḥng. Bóng chàng nhạt nḥa qua làn nước mắt
của nàng. Nàng vẫn cứ nằm yên, nước
mắt lăn măi, lăn măi. Nhưng chàng bỗng quay
trở lại, bước vào pḥng, đến cạnh
giường, nh́n vợ con lần nữa. H́nh như
mắt chàng long lanh, nàng cảm thấy vậy. Nàng muốn
ngồi bật dậy để ôm lấy chàng, nhưng
nàng không thể. Và nàng cứ nằm đó, vờ nhắm
mắt ngủ. Chàng khẽ nâng nhẹ bàn tay nàng lên, hôn
nhẹ. Chàng không biết nàng đang khóc. Chàng quay qua
vuốt tóc Rahula. Rahula cười hồn nhiên trong giấc
ngủ. Chàng hôn lên trán con rồi bước ra khỏi
pḥng. Lần này, bước đi chàng mạnh dạn
hơn. Nhưng đến cửa pḥng, chàng lại
dừng, quay đầu nh́n vợ con trước khi
khuất nhanh sau màn cửa. Yasodhara cứ nằm yên mà khóc
một cách thầm lặng. Nàng biết chàng đă lên
đường, sẽ không quay lại nữa, trừ phi
chàng có thể t́m được một con
đường, một phương thuốc để
đem lại hạnh phúc và lợi lạc cho muôn loài. Nàng
đứng dậy bước đến bên cửa
sổ, nh́n ra ngoài trời đêm bao la. Một lúc lâu, có
tiếng vó ngựa gơ vang ở xa xa, đâu đó ngoài kinh
thành.
*
Bây
giờ, chàng đang trên đường về. Cả hoàng
thành nhốn nháo. Quốc
Yasodhara
đứng bên rèm cửa sổ, lặng yên nh́n hoa nở,
lặng yên nh́n mây bay qua bầu trời. Ḷng nàng lặng yên
một lúc rồi cuồn cuộn dâng dậy bao xúc cảm
b́nh thường của một người vợ. Đă
mười năm rồi, xa cách nhau, không biết bây
giờ chàng đă thế nào? Chàng có được khỏe
mạnh không? Bao năm lăn lóc với sương
tuyết trên núi cao, trong rừng thẳm, không biết chàng
có mang bệnh trong người không. Chắc là chàng phải
gầy hơn xưa nhiều. Đôi mắt chàng, sáng
đẹp nhưng buồn làm sao! Nhưng chắc bây
giờ chúng không c̣n vương buồn nữa v́ chàng đă
t́m thấy những ǵ chàng mong đợi kiếm t́m. Càng
suy nghĩ, Yasodhara càng nghe rạo rực nôn nả trong ḷng.
Nhưng cuối cùng, nàng gạt phắt đi tất
cả. Nàng quỳ xuống bên cửa sổ. Hai tay vịn
vào khung cửa, gục mặt trên đó, tự nhắc nhở
chính ḿnh:
"Không,
không, ta không thể ngăn trở bước đi của
chàng. Phải can đảm. Phải dứt khoát. Phải
chia xẻ cùng chàng sứ mệnh thiêng liêng đó."
Tuy
đă tự nhủ như vậy mà mắt nàng vẫn
cứ đoanh lệ. Nàng cố nén tất cả nỗi
đau trong ḷng, ngước nh́n lên trời cao như mong
đợi sự tiếp sức của một thần
linh nào để nàng đủ nghị lực vượt
qua những đau khổ thường t́nh hạn hẹp.
Bất chợt Rahula chạy xông vào gọi:
"Mẹ
ơi, mẹ."
Yasodhara
vội vàng lau nước mắt, quay lại với con:
"Ǵ
vậy Rahula, sao con không đi đón cha?"
"Con
đi với chú Ananda ra tuốt ngoài kia rồi, nhưng con
không muốn đi nữa, con muốn về đây với
mẹ. Sao mẹ không đi đón cha hở mẹ? Mẹ
buồn hở mẹ?"
Nghe
Rahula hỏi, Yasodhara cố nén tiếng khóc, nói:
"Mẹ
đâu có buồn. Cha con về th́ mẹ vui chứ. Con ngoan
th́ đi đón cha, vào đây với mẹ làm ǵ!"
"Mẹ
đi th́ con mới đi. Không có mẹ con sợ cha quá
à!"
"Đừng
có vậy mà. Cha con hiền lắm, ai gặp cũng quư
mến. Mẹ thường kể cho con nghe rồi, con
không nhớ sao! Cha con thương người thương
vật, tại sao con phải sợ chứ!"
"Thương
người thương vật chứ đâu có
thương con!" Rahula phụng phịu nói.
"Nói
bậy! Cha chỉ có ḿnh con, cha thương con lắm,"
nói ngang đây th́ Yasodhara nghẹn ngào muốn ứa
nước mắt.
Nàng có
thể hy sinh dâng tặng chồng ḿnh cho nhân loại,
nhưng đứa con thơ Rahula này phải hy sinh
người cha th́ đáng thương cho nó quá. Ngay từ
lúc sơ sinh nó đă mất đi người cha này
rồi. Bây giờ, cha nó trở về... nhưng cũng
không c̣n là cha nó như một người cha thông
thường nữa. Có thể sự trở về của
chàng hôm nay càng làm cho con buồn tủi hơn, v́ chàng về
rồi chàng sẽ đi. Đây không phải là nơi
chốn dừng nghỉ vĩnh viễn của chàng. Đă
có lần chàng tâm sự với nàng như vậy. Chàng nói
rằng nếu một ngày nào đó chàng t́m được
chân lư, chàng sẽ đi muôn phương, đi khắp
nơi nào có bóng dáng của khổ đau để giáo hóa,
vỗ về, đem lại hạnh phúc và an lạc cho
tất cả mọi người. Vậy th́, chàng sẽ
lên đường sau khi thăm viếng và giảng
dạy cho nhân dân kinh thành Kapilavastu. Nếu chàng có dự tính
thiết lập một nơi chốn cố định
để truyền đạo và phát huy tư tưởng
giải thoát của chàng th́ nơi chốn đó sẽ không
bao giờ là hoàng cung này. Một bậc thế tôn sẽ
không bao giờ làm như thế. Và trước tất
cả mọi người, nàng biết rất rơ rằng
chàng không c̣n là sở hữu của riêng quốc gia nào, ḍng
dơi nào, giai cấp nào, hay của riêng một người
nào, dù người đó đă từng là vợ chàng,
Yasodhara, hay là con chàng, Rahula.
Nghẹn
ngào một lúc, nàng gắng gượng nói tiếp:
"Rahula
à, cha thương con lắm, nhưng cha cũng
thương nhân dân đau khổ nữa. Chính v́ vậy mà
cha đă rời hoàng cung để xuất gia t́m
đạo đó. Mẹ đă nói con nghe điều này
rồi, phải không?"
"Dạ
phải, mẹ đă nói. Mẹ c̣n nói rằng cha đă
trở thành một sa môn, một tu sĩ không nhà, chỉ
sống trong rừng sâu, dưới gốc cây, đúng không
mẹ?"
"Đúng,
nhưng bây giờ cha đă trở thành một đức
thế tôn, nghĩa là một vị đạo sư cao
cả xứng đáng cho mọi người trên thế
gian kính ngưỡng quy phục."
"Như
vậy... như vậy... cha có trở về hoàng cung
để làm vua không hở mẹ? Cha có về với
mẹ, với con không hở mẹ?"
Yasodhara
ngập ngừng một chốc rồi nói với hy
vọng rằng Rahula cũng sẽ vui ḷng chấp nhận
sự vắng mặt của Siddhàrtha nơi cung
điện này:
"Một
vị vua tài đức như ông nội con cũng chỉ
đủ sức đem lại ấm no hạnh phúc cho nhân
dân Kapilavastu chứ không đem lại hạnh phúc cho nhân dân
thuộc các vương quốc khác. Ông nội con cũng
chỉ có thể cai trị vương quốc này trong ṿng
mấy mươi năm hạn cuộc chứ không
thể cai trị vĩnh viễn. Ông nội con không chăm
sóc, không giải quyết được những đau
khổ riêng lẻ của mỗi người trong
vương quốc này. Một bậc thế tôn th́ khác.
Khác lắm. Nhưng... con có hiểu mẹ nói ǵ năy giờ
không vậy Rahula?"
Rahula
nhanh nhẩu đáp:
"Thưa
mẹ con hiểu. Con hiểu mẹ nói rằng cha con đă
trở thành một đức thế tôn th́ cha con sẽ làm
nhiều việc to lớn hơn cả ông nội con
nữa."
Yasodhara
sung sướng ôm con vào ḷng:
"Ôi
con thương yêu của mẹ, con thông minh biết bao! Con
mới được mười tuổi đầu mà tâm
trí sáng láng như vậy thực chẳng kém sút ǵ cha con
thời ấu thơ. Mẹ kể con nghe rồi phải
không? Đúng, cha con thực là phi thường ngay từ
thuở bé. Dù lúc ấy c̣n nhỏ, mẹ cũng đă nghe
được tiếng đồn về một
đứa bé trai đặc biệt ngang tuổi mẹ mà
đă tỏ ra thông minh tột đỉnh. Sau này mẹ c̣n
nghe các hoàng thích, các cung nhân lớn tuổi kể lại
nữa. Con thừa hưởng tất cả những cái
phi thường của cha. Nhưng... cha con th́ đă...
vậy con phải..."
"Mẹ
không muốn con theo cha, phải không mẹ? V́ cha đă làm sa
môn, cha đâu có làm vua thay thế ông nội. Mẹ muốn
con thay thế cha làm vui ḷng ông nội, phải không hở
mẹ?"
Yasodhara
giật ḿnh nh́n Rahula. Nàng không ngờ con ḿnh lại tinh ư
đến như vậy.
"Rahula,
con thật là hiểu chuyện. Đúng, thay cha, thay ông
nội trị v́ vương quốc này chính là trách
nhiệm của con đó. Nhưng... điều mẹ
muốn hỏi là..." ngưng một lúc, Yasodhara
quyết định hỏi thẳng, "nếu cha về
thăm chúng ta xong rồi sẽ ra đi trở lại th́
con có buồn không?"
Rahula suy
nghĩ một lúc rồi nói:
"Con
buồn chứ. Con muốn có cha bên cạnh mẹ
để mẹ không buồn, để mẹ khỏi
đến bên cửa sổ nh́n ngóng hoài. Con cũng muốn
có cha để cha dạy con bắn tên, múa kiếm,
cưỡi ngựa và học đọc sách nữa. Chú
Ananda nói cha giỏi tất cả những môn đó. Không có
cha con buồn lắm. Mẹ cũng sẽ không vui
được. Nhưng con nghĩ lâu nay cha cũng đă xa
chúng ta rồi mà. Nay biết được cha khỏe
mạnh và thành đức thế tôn th́ con vui mừng
rồi. Con không dám đ̣i cha về đâu, để cha lo
làm công việc của đức thế tôn."
Yasodhara
nh́n Rahula, nàng khóc sung sướng.
"Đừng
khóc nữa mẹ. Mẹ đi với con ra đón cha
đi."
"Mẹ
không buồn đâu Rahula ạ. Mẹ đang sung
sướng đấy chứ. Nhưng mẹ không đi
đâu. Con ngoan th́ nghe lời mẹ, hăy đi đón cha. Con
sẽ thu thập được từ cha con nhiều
điều hay đẹp có lợi cho cuộc sống
hằng ngày của con cũng như trong việc cai trị
vương quốc về sau này. Cha con có một kho tàng vô
tận mà không ai trên thế gian này có được."
"Kho
tàng hở mẹ! Ô, thật thích quá!"
Yasodhara
mỉm cười:
"Ừ,
một kho tàng vô giá, chỉ riêng cha con mới có."
Rahula
khuất dạng rồi mà nàng cứ nhắc đi nhắc
lại măi câu ấy trong ḷng. Một kho tàng vô tận mà không
ai trên thế gian này có thể có được.
*
Rahula ra
khỏi dăy hậu cung, băng ngang một dăy hành lang dài
dẫn đến tiền cung. Khi Rahula đến nơi
th́ đức Gotama (tức Siddhàrtha) cùng các đệ
tử đă vào hẳn cung điện rồi. Từ bên
ngoài lén nh́n vào, Rahula thấy khoảng mười vị sa
môn cạo nhẵn râu tóc, mặc casa bạc màu, lem luốc
hoặc vá chùm vá đụp. Rahula ngạc nhiên lắm.
Cậu không ngờ rằng phụ thân ḿnh—một thái
tử—lại là một trong những vị sa môn khổ
hạnh bần hàn như vậy. Trước đây Rahula
chỉ nghe mẹ nói cha ḿnh trở thành sa môn; nghe th́ nghe
vậy chứ không bao giờ h́nh dung nổi là cha ḿnh
cũng ăn bận và sống đời đơn
giản khổ hạnh như các sa môn khác. Từ xa, Rahula
không nh́n thấy rơ mặt cha, nhưng biết cha ḿnh
đang ngồi tṛ chuyện cùng đức vua Shuddodhana. Các
vị sa môn khác th́ đứng vây quanh. Rahula ngần
ngại đứng bên ngoài một lúc, rồi hít mạnh
một hơi, mạnh dạn bước vào.
Đức
vua Shuddodhana là người trông thấy Rahula trước
hết. Ông đang buồn ḷng v́ đứa con thân yêu
Siddhàrtha ăn bận y phục nghèo nàn của các sa môn mà
đi khắp các vương quốc, rồi trở về
cố quốc cũng bằng thứ y phục nghèo nàn
đó. Ông tiếp Siddhàrtha và các sa môn mà trong ḷng như tan
vỡ. Ông không cần một đức thế tôn. Ông
chỉ cần một thái tử nối ngôi ông mà thôi.
Siddhàrtha là đứa con trai duy nhất cho ông nhiều hy
vọng và cũng làm ông thất vọng đau khổ
nhiều nhất chỉ v́ đứa con ấy không
bước đi bằng những bước chân b́nh
thường của một người trai thế
tục. Nay thấy Rahula bước vào, ông như sực
tỉnh. Ông biết rằng chỉ có Rahula mới là
niềm an ủi duy nhất, là người mà ông có thể
tin tưởng để giao phó vương quyền
trước khi ĺa đời. Ông biết rằng Siddhàrtha
con ông sẽ không bao giờ chịu từ bỏ
đời sống phạm hạnh của sa môn để
trở về cung điện này nữa. Ông nói với
Sidhàrtha khi Rahula c̣n từ xa bước đến:
"Nếu
con nhất quyết như vậy, ta cũng không c̣n cách nào
khác hơn. Thôi th́ để Rahula thay con nối nghiệp ta
vậy. Rahula kia ḱa, nó mới mười tuổi mà thông minh
đĩnh ngộ chẳng khác chi con ngày xưa."
Siddhàrtha
quay nh́n về hướng Rahula, điểm một nụ
cười chờ đợi.
Rahula
quỳ xuống chào đức vua Shuddodhana trước
rồi quay sang Siddhàrtha, phụ thân của ḿnh. Siddhàrtha
đưa tay vẫy, từ tốn gọi:
"Rahula,
đến đây."
Rahula rón
rén bước đến bên cha. Cậu hăy c̣n ái ngại
không biết phải xưng hô và biểu lộ cử
chỉ như thế nào cho thích hợp với sự liên
hệ giữa ḿnh và cha, giữa một người
thế tục và một đức thế tôn. Rahula không dám
nh́n thẳng vào mắt cha. Cúi đầu, bước
nhẹ, Rahula đến đứng một bên Siddhàrtha. Siddhàrtha
xoa đầu con, nói những lời có vẻ như không có
t́nh cảm đặc biệt riêng tư ǵ nhưng thật
là cảm động và đầy thương yêu:
"Rahula
đây sao! Con thật mau lớn ngoài sức tưởng
tượng của ta!"
Đức
vua Shuddodhana ứa lệ. Các sa môn hầu cận Siddhàrtha
cũng không khỏi nghẹn ngào.
Chỉ
một câu nói đó, một cái xoa đầu đầy
thương yêu đó của Siddhàrtha, Rahula đă trở nên
dạn dĩ, quỳ xuống dưới chân cha,
ngước nh́n cha. Rahula cảm thấy trong ḷng
tươi mát hân hoan như thể được trầm
ḿnh trong ḍng suối trong veo vào một ngày nắng cháy.
Nơi cha ḿnh, Rahula cảm nhận một t́nh thương
bao la bát ngát vượt hẳn thứ t́nh cha con mà cậu
hằng mong đợi. Nỗi hân hoan trong ḷng Rahula như
kéo dài, lan tỏa ra, khiến cậu muốn quỳ măi
dưới chân cha và được gần gũi cha măi
măi. Một chốc, Rahula buột miệng nói:
"Cha
ơi... ồ không... Thế tôn ơi, con muốn theo
Thế tôn suốt đời."
Siddhàrtha
mỉm cười xoa đầu con, nói riêng vào tai Rahula:
"Nếu
con thực sự muốn, có ngày con sẽ ở bên ta."
Vừa
lúc đó, Yasodhara xuất hiện. Mọi nguời cùng quay
lại nh́n. Không khí trong cung bỗng như lắng lại.
Yasodhara đẹp một cách đằm thắm và
đức hạnh. Nàng ăn mặc đơn sơ, không
mang đồ trang sức, không xông ướp hương
hoa, chân trần bước nhẹ vào cung, đứng
lặng im một lúc hướng nh́n Siddhàrtha, người
chồng yêu dấu xa cách mười năm của ḿnh.
Đức vua Shuddodhana lâu nay có mặc cảm là tộc
họ ḿnh đă không mang lại hạnh phúc cho công
nương Yasodhara này nên vừa thấy Yasodhara, ông
liền nói, vừa đủ cho Siddhàrtha nghe:
"Khốn
khổ thay cho Yasodhara, con dâu ta! Mười năm nay nàng
lặng lẽ trong cung pḥng chờ đợi, nghe ngóng
từng ngày từng giờ những tin tức về con.
Nàng đă từ chối tất cả những tiệc vui,
bỏ hết những trang sức xa hoa, bỏ luôn cả
những bữa ăn thịnh soạn của hoàng cung...
Nàng muốn chia xẻ với con đó. Khi con tu khổ
hạnh trong rừng th́ chính nơi cung pḥng, nàng cũng
đă sống một cuộc sống khổ hạnh không
kém. Ta thật đau xót cho nàng! Nhưng ta biết làm sao bây
giờ! Con... con hăy an ủi nàng. Chỉ có con mới xoa
dịu được nỗi buồn của nàng mà
thôi."
Nói
rồi, đức vua đứng dậy, bảo rằng
ông mệt cần nghỉ ngơi: ông muốn để
Siddhàrtha và Yasodhara gặp gỡ nhau trong không khí tự nhiên.
Các quần thần hiểu ư cùng đứng dậy hộ
giá đức vua rời hoàng triều.
Yasodhara
bước đến gần Siddhàrtha hơn. Nàng nh́n chàng
thật kỹ, nh́n từng nét. Chàng vẫn vậy, vẫn
đôi mắt đen láy ẩn sâu hai bên sóng mũi cao quư
phái, vẫn đôi chân mày dài và đen sẫm nổi bật
dưới vầng trán cao ngất thông minh. Nàng run run
bước thêm vài bước gần chàng hơn. Vẫn
không rời mắt nh́n chàng, nàng phát giác có một vài
đổi thay: chàng gầy và da xạm đen hơn
xưa, và trong mắt chàng, trên vầng trán chàng đă
mất đi những nét ưu tư khắc khoải ngày
xưa. Chàng đă t́m thấy, đă nắm được
một cách chắc chắn những ǵ chàng hằng t́m
kiếm.
Siddhàrtha
ngồi yên không nói ǵ. Chàng đưa tay ra dấu mời
Yasodhara ngồi ở chiếc ghế đối diện.
Nhưng Yasodhara không ngồi. Nàng đứng im một lúc
lâu, vẫn nh́n chàng. Rồi nàng sụp xuống ôm lấy
chân chàng. Nàng bật khóc nức nở. Nước mắt
nàng rơi trên bàn chân chàng. Những kỷ niệm xa xưa
bất chợt trỗi dậy, trỗi dậy, tuần
tự theo thứ lớp thời gian: từ khi nàng nghe
tiếng đồn về những tài năng xuất chúng
của chàng; từ khi nàng cùng vua cha và mẫu hậu
ngồi xem chàng thi văn vơ cung kiếm với các hoàng thân
của các lân bang để được kết hôn nàng;
từ khi hôn lễ được cử hành trọng
thể với sự ăn mừng của thần dân
của hai vương quốc; từ khi nàng và chàng tham
dự các cuộc vui thâu đêm suốt sáng của triều
đ́nh; từ khi nàng và chàng dạo chơi nơi ngự
uyển mỗi đêm sáng trăng; từ khi nàng phát giác nàng
có mang Rahula; từ khi chàng nắm lấy tay nàng lần
cuối trước khi rời hoàng cung xuất gia; từ
khi chàng tu khổ hạnh trong rừng sâu và nàng ngày đêm
ở lại hoàng cung nuôi con chờ đợi... Tất
cả những kỷ niệm đẹp đẽ thiêng
liêng đó, không sót một chi tiết nào, lần lượt
trôi qua tâm tưởng nàng như một ḍng sông êm. Ḍng sông
đó, nàng đă trải qua với bao hạnh phúc của
sự chiếm hữu, bao âu lo về sự găy đổ
chia ly của cuộc sống chung. Bây giờ nó
được chảy lại, chỉ trong vài khoảnh
khắc thôi, nhưng thật rơ nét như thể chính nó
tự biết rằng nó sẽ không c̣n có thể chảy
trôi lại như thế được bao giờ. Nàng
biết, nàng thấy rất rơ rằng tuổi xuân, ái t́nh,
những mộng đẹp và cả những hy vọng hăo
huyền cuối cùng của nàng gần đây—rằng chàng
sẽ trở về măi măi bên mẹ con nàng—tất cả
đă thực sự trôi đi rồi. Trôi đi như ḍng
sông kỷ niệm kia, trôi đi theo ḍng lệ nóng này.
Phải, nàng đă cho chúng trôi đi. Nàng chia xẻ cùng chàng.
Nàng hy sinh, vui ḷng hiến tặng chàng cho nhân thế, cho
niềm hạnh phúc hân hoan của muôn loài. Nhưng nàng
vẫn cứ khóc và thấy đau buốt thế nào
ấy trong lồng ngực ḿnh.
Các sa môn
đệ tử của Siddhàrtha chứng kiến cảnh
này đều bối rối nhưng cũng không khỏi
bùi ngùi cho người vợ trẻ của thầy ḿnh. Có
người nghĩ rằng Yasodhara thật đáng
thương, nhưng công nương không nên ôm chân
đức thế tôn và nhỏ những giọt lệ nhi
nữ trên chân người như vậy. Siddhàrtha th́
điềm tĩnh, để mặc cho nàng khóc và ôm
lấy chân ḿnh. Chàng biết nàng hành động như
vậy là đă cố gắng lắm rồi. Nàng là một
thiếu phụ đức hạnh, nhiều nghị
lực, nhưng điều đó không có nghĩa rằng
nàng sẽ dễ dàng chấp nhận một cuộc chia tay
vĩnh viễn với chồng ngay khi chàng đang c̣n
sống và đang đối diện ḿnh. Chàng ôn tồn nói:
"Yasodhara,
ta thật không biết nói sao để cảm ơn nàng.
Trong đời học đạo và hành đạo của
ta, không phải rằng nàng là người đă chia xẻ
cùng ta một cách lặng lẽ và ư nhị nhất đó
sao! Những ǵ ta cống hiến cho thế gian này
đều có ẩn tàng bên trong sự đóng góp thầm
lặng cao cả của nàng. Hăy tiếp tục chia xẻ
cùng ta sứ mệnh đó hỡi Yasodhara!"
Yasodhara
không nói ǵ, chỉ biết khóc. Rahula nh́n mẹ nghẹn ngào.
Không khí lúc ấy bỗng im phắc, chỉ nghe tiếng
nấc của Yasodhara.
Nghe
thầy nói những lời vừa khen tặng, vừa an
ủi với người vợ xưa như vậy, các
sa môn có mặt đều xúc động và tin tưởng
sự trong sáng thanh cao của cả thầy ḿnh lẫn công
nương Yasodhara. Một vị sa môn bỗng bước
ra trước Siddhàrtha cung kính nói:
"Kính
lễ đức Thế tôn, hàng môn đồ chúng con
cũng nghiêng ḿnh cảm tạ ân đức của công
nương Yasodhara. Chính nhờ sự hy sinh đóng góp
một cách cao cả và thầm lặng của công
nương mà đức Thế tôn vượt qua
được những ràng buộc t́nh cảm, dơng mănh
hơn trên đường t́m đạo để cuối
cùng chứng thành đạo quả vô thượng, d́u
dắt chúng con và nhân loại tiến đến giải
thoát giác ngộ."
Siddhàrtha
cúi xuống Yasodhara nói:
"Đúng
vậy, Yasodhara đă chia xẻ cùng ta từ phút
đầu, và sẽ tiếp tục chia xẻ cùng ta măi măi
sứ mệnh đó. Phải không, Yasodhara? Nàng hăy nói
đi."
Yasodhara
rời Siddhàrtha, vẫn quỳ dưới nền
đất, chậm nước mắt rồi ngước
lên nói:
"Kính
lễ Gotama... đức Thế tôn... người t́m
thấy b́nh an giải thoát là Yasodhara măn nguyện rồi.
Xin hân hoan chúc mừng Thế tôn."
Rồi
Yasodhara đứng dậy, cáo lui. Siddhàrtha và các đệ
tử đều thấy rất rơ nét măn nguyện trong sáng
trên khuôn mặt Yasodhara khi nàng rời khỏi triều. Rahula
cũng cáo từ Siddhàrtha để chạy theo mẹ.
Nhưng đến ngang bậc cửa, Rahula như nhớ
điều ǵ, dừng chân rồi quay trở lại bên cha.
"Thế
tôn, có phải ngài có một kho tàng vô tận mà chẳng ai có
được, phải không? Ngài hăy cho con xem kho tàng ấy
đi."
Siddhàrtha
mỉm cười nói:
"Tất
cả những ǵ có sinh ra tất phải có lúc hủy
diệt. Nếu con mong đợi nơi ta một kho tàng
ngọc ngà châu báu, con sẽ thất vọng. V́ ngọc ngà
châu báu không mua được sự b́nh an giải thoát cho
con người. Ta chỉ có niềm tịch lặng vô biên
của tự tâm, ngàn đời không hư hao, không giảm
bớt. Kho tàng của ta chỉ có thế. Nhưng
để thấy được kho tàng này, con phải có
trí tuệ siêu việt để chặt đứt tất
cả những dây mơ rễ má của phiền năo
chằng chịt phủ lấp cái kho tàng đó. Sao, con có
thích t́m thấy kho tàng đó không?"
"Kính
lễ đức Thế tôn, con thích lắm. Nhưng... con
phải theo mẹ bây giờ. Con xin kính chào Thế tôn."
*
"Mẹ ơi, sao khi năy gặp cha mà
mẹ lại khóc. Mẹ đau khổ lắm hở
mẹ? Mẹ không vui khi cha trở thành sa môn, trở thành
thế tôn và không trở lại với mẹ con ta,
phải không mẹ?"
"Đâu có, Rahula. Mẹ đâu
muốn ngăn cản bước đi của cha con.
Mẹ đă vui ḷng chấp nhận sự chia tay với cha
con để người có thể tận tụy chăm
sóc cho nỗi khổ đau của mọi
người."
"Vậy sao mẹ khóc nhiều
vậy, con không hiểu. Con thấy mẹ có vẻ...
đau khổ nhiều quá."
"Đừng nghĩ vậy Rahula. Con
có nhớ tháng trước mẹ nhổ cho con cái răng
cửa không?"
"Nhớ chứ mẹ."
"Trước khi để mẹ
nhổ, con có biết là nhổ răng sẽ đau
không?"
"Dạ biết chứ."
"Vậy sao con vẫn đồng ư
cho mẹ nhổ?"
"V́ con không muốn giữ lại cái
răng sâu chỉ làm đau con suốt ngày suốt đêm.
Với lại, mẹ nói rằng phải nhổ cái răng
sâu đó th́ răng mới, tốt hơn mới mọc
được."
"Con bằng ḷng để mẹ
nhổ răng, vậy khi mẹ nhổ con có thấy
đau không?"
"Dạ... đau điếng."
"Rồi con vừa đau vừa khóc,
phải không?"
"Dạ, phải."
"Biết rơ nhổ răng là tốt,
bằng ḷng để người ta nhổ răng cho ḿnh,
vậy mà cũng đau cũng khóc chứ đâu có
khỏi!"
Rahula cười thẹn:
"Sao mẹ không trả lời con mà
lại đi nói chuyện nhổ răng vậy
mẹ?"
"V́ chuyện khi năy mẹ khóc
dưới chân cha con, đức Thế tôn, cũng
tương tợ chuyện nhổ răng của con
vậy thôi. Mẹ rất vui ḷng để cha con ra đi,
trở thành sa môn, và trở thành đức Thế tôn
để cứu khổ ban vui cho muôn loài. Nhưng... chia tay
với cha con, mẹ cũng thấy đau lắm
chứ."
"Mẹ đau ở đâu vậy
mẹ? để con xoa cho mẹ há."
"Mẹ đau ở đây nè, nơi
ngực, ngay nơi tim mẹ đây."
*
Ngày hôm sau đức Gotama (Siddhàrtha)
giảng kinh cho hoàng cung. Rahula theo mẹ đến nghe.
Gotama diễn tả về sự
thống khổ của kiếp người mà không ai trên
thế gian có thể tránh khỏi dù kẻ ấy
được sinh trong hoàng cung hay từ một túp lều
xiêu vẹo của những người cùng đinh nô
lệ. Sinh, già, bệnh, chết, là những nỗi khổ
mà Gotama nhấn mạnh. Sau đó, người vạch rơ
đâu là những nguyên nhân đưa đến thống
khổ. Rồi người ca ngợi về niết-bàn,
trạng thái an tĩnh giải thoát của tâm linh mà bất
cứ ai cũng có khả năng đạt đến
được nếu cố gắng và tu tập đúng
phương pháp. Cuối cùng, ngài chỉ dạy
phương pháp để đạt đến
niết-bàn. Đó là con đường trung đạo
với Bát Chánh Đạo.
Khi Gotama chấm dứt buổi
giảng, cả hoàng cung đều thấy hân hoan an
lạc như t́m được lối đi sau những
đêm dài mờ mịt. Nhiều hoàng thân phát tâm xuất
gia, được đức Gotama cho phép cạo bỏ râu
tóc ngay tại chỗ.
Rahula nghe pháp xong cũng thấy chấn
động cả tâm hồn. Từ khi đức Gotama
về thăm hoàng cung, Rahula đă nhen nhúm một
ước muốn ǵ đó trong ḷng mà cậu chưa nh́n rơ
được. Nay thấy chú Ananda (anh em chú bác của
Siddhàrtha) và các hoàng thân xuất gia, Rahula hiểu ngay rằng
có lẽ con đường thích hợp của ḿnh chính là
con đường xuất gia, trở thành sa môn y như
thân phụ Siddhàrtha. Rahula nhớ lần đầu tiên
gặp lại cha, chính đức Gotama đă nói với
cậu rằng: "có ngày con sẽ ở bên ta". Câu
đó hẳn hàm ư đức Gotama sẽ chấp thuận
cho Rahula xuất gia nếu Rahula xin phép. Nhưng nh́n vào phái
đoàn sa môn đi theo đức Gotama, Rahula thấy
chẳng có vị nào nhỏ tuổi như ḿnh. Rahula suy
nghĩ mông lung. Không biết đức Gotama có cho phép
cậu xuất gia hay không. Có lẽ muốn xuất gia,
cậu phải chờ cho đến khi cao lớn như
chú Ananda mới được cho phép. Như vậy th́ lâu
quá. Rahula muốn trở thành sa môn ngay bây giờ. Không
thể chờ đợi được. Rahula sẽ
thưa với mẹ điều đó, nhờ mẹ giúp
đỡ, ngay hôm nay.
Rahula vào gặp mẹ trong cung pḥng
của bà. Thấy Rahula bước vào với vẻ
đăm chiêu rất dễ thương của một
đứa trẻ, Yasodhara vừa cười vừa
hỏi:
"Con bận tâm điều ǵ mà có
vẻ nghiêm trọng vậy? Thật giống cha con hồi
trước, chẳng khác chút nào!"
Rahula quỳ xuống bên mẹ, hôn
lấy tay bà rồi nói:
"Nghe Gotama nói pháp mẹ có thích không
hở mẹ?"
"Hay lắm. Phải là một bậc
giác ngộ hoàn toàn mới có thể diễn bày chân lư
một cách rơ ràng và tường tận như vậy. Nghe
xong là mẹ muốn... xuất gia thành sa môn. Tiếc
rằng tăng đoàn của đức Gotama không thu
nạp người nữ."
"Phải rồi, con không thấy
người nữ xuất gia trong hàng đệ tử
của đức Gotama. Con cũng không thấy những
người sa môn nhỏ tuổi như con. Sao vậy
mẹ, sao đức Gotama không cho người nữ và
người nhỏ tuổi đi tu?"
"Có lẽ Gotama cho rằng sự có
mặt của người nữ sẽ gây phiền
phức cho đời sống phạm hạnh của
tăng đoàn; huống chi, giáo pháp của Gotama cao xa khó
hiểu, người nữ đa phần vô học làm sao
thấu đạt được!"
"Vậy c̣n những người
nhỏ tuổi như con th́ sao? Sao không thấy ai
được Gotama cho phép xuất gia hết vậy?"
"Tuổi của con ư?" Yasodhara
bật cười, "tuổi của con biết ǵ mà
xuất gia! Xuất gia đâu phải là chuyện chơi,
con không biết vậy sao! Nếu Gotama cho những
đứa con nít vào tăng đoàn th́... chắc
người phải mất công lau mũi cho chúng! ủa, mà
sao con lại hỏi chuyện đó? Bộ con muốn...
con muốn xuất gia sao?"
"Dạ phải, con muốn xuất
gia thưa mẹ. Mẹ thưa với Gotama giúp con đi
mẹ!"
"Trời ơi! Cha con xuất gia thành
sa môn, thành Thế tôn rồi, chưa đủ hay sao mà con
lại muốn theo cha, bỏ mẹ!"
"Con đâu có bỏ mẹ. Con
xuất gia mà. Xuất gia đâu phải là chết mất
tiêu đâu mà mẹ sợ?"
"Nhưng, như vậy cũng
chẳng khác ǵ con bỏ mẹ rồi. Con không muốn
gần gũi bên mẹ nữa sao?"
"Dạ... dạ muốn chứ,
nhưng rồi cũng có ngày con phải xa mẹ thôi. Gotama
nói đâu có ǵ c̣n măi trên thế gian đâu."
"Đành là vậy, nhưng... trời
ơi! Biết nói sao với con đây! Tóm lại, mẹ
không bằng ḷng chuyện con xuất gia chút nào. Huống
chi, ông nội và cả hoàng cung này đều trông cậy
nơi con. Con không nhớ rằng ngôi vua của xứ
Kapilavastu đang chờ đợi con hay sao?"
"Con nhớ chứ, nhưng
điều đó có ǵ quan trọng đâu mẹ! Chính
mẹ cũng đă nghe Gotama nói rằng không có sự
vật nào tồn tại lâu dài. Ngai vàng cũng vậy thôi
mà."
"Nhưng con bỏ đi th́ ai sẽ
thay ngôi vua?"
"Người nào thích th́ để
họ làm vua, đâu có sao đâu! Tại sao vương
quốc này bắt buộc phải là của tộc họ
Sàkya chứ?"
"Bởi v́... bởi v́... là của
ḍng Sàkya. Chuyện này quan trọng lắm. Con chưa
đủ tuổi để hiểu đâu. Nói tóm là con
không nên làm ông nội thất vọng lần nữa. Vả
lại..." (nói đến đây th́ Yasodhara đổi
thành vui, như t́m được chỗ nương
tựa chắc chắn, không lo sợ nữa), "con
cũng không cần phải bận tâm chi chuyện xuất
gia: Gotama đâu có cho phép những người nhỏ
tuổi tham dự vào tăng đoàn của người
đâu mà con ham!"
"Con sẽ yêu cầu Gotama cho phép
thiếu niên xuất gia."
"Con yêu cầu?" Yasodhara lại
bật cười, "ai mà nghe con. Nh́n các đạo khác
con cũng sẽ thấy, có đạo nào có con nít xuất
gia bao giờ!"
"Nhưng giáo pháp của Gotama sẽ
mở đường cho tuổi thiếu niên của
con."
"Sao con biết?" Yasodhara vừa
hỏi vừa cười.
"V́ hôm qua Gotama giảng rằng
tất cả mọi người đều có khả
năng giác ngộ, có khả năng trở thành một
đức thế tôn như ngài."
Yasodhara giật ḿnh chưng hửng
một lúc, rồi nói:
"Điều đó không chứng
tỏ rằng Gotama sẽ cho phép thiếu niên xuất gia.
Tại sao không chờ cho những thiếu niên đó
trưởng thành để tự chọn lựa và
quyết định lư tưởng của họ chứ.
Xuất gia sớm vào tuổi thiếu niên có lợi ǵ
đâu! Chỉ thêm phiền cho Gotama và môn đồ của
người mà thôi."
"Có lợi lắm mẹ ạ.
Nhưng... để con thưa với Gotama cái đă. Con
biết chắc Gotama sẽ bằng ḷng cho con xuất gia
mà. Bây giờ con đến gặp Gotama nghe."
"Khoan... con ngồi đây chờ
đi. Để mẹ đến gặp Gotama xin cho con
trước, nếu không được th́ con ra năn
nỉ Gotama sau. Được không?"
"Mẹ đồng ư xin phép cho con
rồi hả?" Rahula mừng rỡ hỏi.
Yasodhara chỉ ậm ừ trong họng,
lại bảo:
"Ngồi đó, không được
đi đâu. Chờ mẹ đến tŕnh Gotama."
"Dạ, mẹ đi đi mẹ. Con
sẽ ngồi đây chờ. Con biết mẹ xin
đức thế tôn sẽ cho phép mà. Nhớ nói là con,
Rahula, muốn xin xuất gia, chứ đừng nói có
một đứa bé trong hoàng cung xin xuất gia nghe
mẹ."
Yasodhara dừng lại ở cửa, quay
lại nói:
"Con làm như nói tên con ra th́ Gotama
sẽ thay đổi điều lệ của giáo hội
vậy! Bộ con không biết rằng đối với
một bậc thế tôn đă giải thoát giác ngộ
th́..."
Nói đến đây, Yasodhara bỗng
đổi ư, ngưng ngay, rồi đi.
Yasodhara ḷng bối rối, lo âu, kinh
sợ viễn ảnh đứa con thơ cũng sẽ
rời bỏ ḿnh và hoàng cung để theo cha nó sống lang
thang khổ hạnh ngoài sương gió. Nàng vội vă đi
t́m đức Gotama và được biết người
đang thuyết giảng lần nữa cho các công tôn
vương tử lẫn các vị đại thần trong
hoàng thành. Đến nơi, Yasodhara thấy một đám
đông cử tọa gần hai trăm người đang
chăm chú nghe đức Gotama nói pháp. Nàng không biết sao
để thưa riêng với đức Gotama về
việc ngăn chận ư định xuất gia của
Rahula. Nàng lặng lẽ quỳ mọp xuống
đất, như mọi người, để chờ
đợi đức Gotama chấm dứt thời pháp. Ḷng
nàng nóng như lửa bỏng, cứ thấp thỏm
chờ đợi, không tâm trí đâu mà nghe pháp. Vậy
đó mà những lời dạy của đức thế
tôn cũng thấm và lan nhẹ vào ḷng nàng. Nàng nghe thật
rơ đức Gotama nhấn mạnh rằng bất cứ ai
cũng có khả năng thành Phật. Cái khả năng
đó không có sự khác biệt nhiều hay ít, to hay nhỏ
nơi giới hạn giai cấp, tuổi tác, nam nữ... của
mọi người. Đó là một khả năng tiềm
tàng một cách b́nh đẳng nơi tất cả mọi
loài. Nàng càng lo sợ hơn. Nàng muốn xua đi những
lời dạy ấy. Nàng không muốn nghe. Nàng muốn
thưa ngay với đức Thế tôn rằng nàng đă
mất người chồng rồi, nàng không muốn
mất thêm đứa con thương yêu nữa. Nàng sẽ
không có sức chịu đựng nhiều đến
như vậy. Tuyên ngôn của Thế tôn làm rúng động
chao đảo chủ thuyết của các học phái
thời danh trong nước th́ cũng làm run sợ tâm
tư người mẹ đang bấu víu vào t́nh mẫu
tử này. Không phải Rahula và cả chính nàng, Yasodhara,
cũng đă từng bị xao động bởi tuyên ngôn
đó hay sao. Tuyên ngôn đó mở đường cho mọi
người, mọi tầng lớp. Người ta ồ
ạt bố thí nhà cửa, từ bỏ quan quyền
tước vị để xin xuất gia theo Thế tôn.
Nếu không sớm ngăn chận, chắc chắn Rahula có
ngày sẽ rời bỏ cung điện để thành sa
môn.
Đang băn khoăn lo nghĩ, nàng
bỗng giật ḿnh thấy mọi người quỳ
rạp kính lễ đức Gotama để lui ra. Biết
thời pháp đă xong, nàng vội đứng dậy
lần ḍ đến chỗ đức Gotama để tŕnh
bày sự việc của Rahula.
Gotama như đọc được
nỗi lo âu trên nét mặt và dáng điệu nàng, liền
hỏi ngay lúc nàng quỳ xuống thi lễ:
"Yasodhara, người có việc ǵ
bận tâm lắm sao? Hăy nói đi xem ta có giúp ǵ
được không."
Những lời của đức Gotama
như khích lệ sự giải bày, Yasodhara vội nói:
"Kính lễ Thế tôn, Rahula..."
"Rahula thế nào? Có phải nó tinh
nghịch làm cho người không vui?"
"Thưa không... Yasodhara xin hỏi
trước đức Thế tôn... rằng có phải
Thế tôn rất tán đồng việc Rahula thay cha
nối ngôi vua sau khi phụ vương băng hà hay
không?"
"Phải, ta rất tán đồng
việc đó."
"Như vậy, có phải rằng
Thế tôn cũng sẽ nỗ lực can ngăn Rahula khi nó
có ư định rời bỏ hoàng cung hay không?"
"Phải, ta sẽ can ngăn nếu
Rahula rời bỏ hoàng cung để rong chơi sa
đà."
"Không, Rahula không rời hoàng cung
để rong chơi sa đà, mà để xuất gia theo
chân Thế tôn."
"Vậy sao? Ta chưa biết
điều đó. Ta chưa chấp thuận việc
xuất gia c?a Rahula và Rahula cũng chưa tỏ ư đó
với ta bao giờ, ngoại trừ lần đầu
gặp ta Rahula có nói Rahula muốn sống bên cạnh
ta."
"Vậy Thế tôn có khích lệ Rahula
xuất gia ngay lúc đó không?"
"Không, Yasodhara. Ta chỉ nói nếu
Rahula thực sự muốn th́ có ngày nó sẽ
được ở bên ta. Điều này chỉ là một
hứa hẹn và chỉ có ư nghĩa khích lệ đối
với Rahula nếu nó thực sự muốn xuất
gia."
"Ôi, quả thật Rahula đă
ngỏ ư muốn xuất gia, Yasodhara biết làm sao đây.
Thế tôn hăy ngăn cản nó. Yasodhara chỉ c̣n có mỗi
một Rahula mà thôi..."
"Đừng lo, Rahula chưa
đến tuổi trưởng thành mà. Tăng đoàn
của ta đâu có chấp thuận cho thiếu niên xuất
gia."
"Nói như vậy, có nghĩa rằng
Thế tôn sẽ cho phép Rahula xuất gia khi nó đủ
tuổi. Vậy th́ chỉ tám đến mười năm
sau là nó cũng rời hoàng cung, rời Yasodhara để
xuất gia rồi."
"Nếu nó không có căn duyên xuất
gia, không mang chí xuất trần thật mănh liệt th́ trong
ṿng ba năm sau nó sẽ quên lăng chuyện hôm nay. Nhưng
nếu nó thực sự muốn xuất gia để t́m
cầu giác ngộ, ta nghĩ rằng sự cấm đoán,
ngăn c?n nó không phải là điều hợp lư và có
hiệu quả tốt. Huống chi, xuất gia học
đạo giải thoát là điều đáng khích lệ
chứ!"
"Không, không thể như vậy
được. Rahula không thể xuất gia. Yasodhara
biết xuất gia là điều cao quư khó làm, nhưng
Yasodhara không bao giờ vui ḷng để cho Rahula ra đi.
Thế tôn hăy v́ Yasodhara, hăy v́ tộc họ Sàkya mà ngăn
cản ư định xuất gia của nó. Kính lễ
Thế tôn, xin người đừng chấp thuận cho
Rahula xuất gia..."
Gotama im lặng trầm ngâm một lúc,
rồi trấn an Yasodhara:
"Được rồi, ta sẽ
cố gắng. Tuy nhiên, hăy chờ xem những ngăn
trở của ta có thắng nổi ư chí của Rahula hay
không mới là điều quan trọng. Đối với
những kẻ có chí lớn, ta không bao giờ dám tin
rằng có thể có một phương cách trói buộc
tầm thường nào cản ngăn được
bước chân của họ. Nhưng người hăy yên
tâm, và hăy nói với Rahula rằng giáo đoàn của ta
chỉ khứng nhận những kẻ đủ tuổi
trưởng thành xuất gia mà thôi."
Yasodhara quày quả trở lại tư
pḥng. Rahula đang chồm lên cửa sổ, nh́n ra ngoài mong
ngóng nàng. Thấy mẹ trở về, Rahula mừng rỡ
chạy a đến hỏi ngay:
"Sao mẹ? Đức Thế tôn nói
sao hở mẹ?"
"Con đừng trách mẹ. Mẹ
cố gắng lắm nhưng không xin được cho
con. Thế tôn nói tăng đoàn của người không cho
phép thiếu niên xuất gia. Con mới có mười
tuổi th́ làm sao Thế tôn cho phép được."
"Con đă gần mười một
tuổi rồi mà. Đâu phải mười tuổi."
"Mười một tuổi cũng
chưa đủ thiếu ǵ! Phải hai mươi
tuổi mới được gọi là trưởng
thành!"
"Hai mươi tuổi!" Rahula
đếm các đầu ngón tay, "mười hai,
mười ba, mười bốn, mười lăm...
mười chín, hai mươi! Chín. Chín năm nữa. Con
không chịu đâu! Con phải xuất gia ngay bây
giờ."
"Tại sao phải ngay bây giờ mà
không phải là chín năm nữa. Bộ không xuất gia bây
giờ th́ chết đi sao?" Yasodhara không nén
được buồn bực.
Rahula nh́n mẹ ái ngại, rồi
nhỏ giọng năn nỉ:
"Con xin lỗi mẹ, nhưng... con
không biết sao nữa, tự dưng con muốn xuất
gia quá. Mẹ cho con đi gặp Thế tôn nghe."
Yasodhara ôm Rahula vào ḷng, tŕu mến xoa
đầu con:
"Thôi được, con muốn
trực tiếp gặp Thế tôn th́ con cứ đi.
Mẹ không cản con nữa. Nhưng, như mẹ đă
nói trước, Thế tôn không bằng ḷng cho thiếu niên
xuất gia đâu."
"Con sẽ yêu cầu Thế tôn. Con
đi nghe mẹ."
Rahula bá cổ mẹ, hôn lên má Yasodhara
rồi vụt chạy đi. Yasodhara lắc đầu nh́n
theo, vừa cười vừa khóc.
*
"Rahula, vào đi. Sao c̣n đứng
lấp ló làm ǵ?" Gotama nói.
Rahula rụt rè xuất hiện ở
cửa rồi bặm môi, mạnh dạn bước vào,
quỳ xuống thi lễ Gotama. Gotama nghiêm nghị hỏi:
"Rahula hôm nay đến gặp ta có
việc lành ǵ chăng?"
Rahula không ngước lên, nói từng
tiếng rơ ràng:
"Thế tôn, con Rahula, hôm nay đến
xin Thế tôn cho phép con được xuất gia."
Gotama mỉm cười không nói.
Người nh́n quanh để xem phản ứng của
các môn đồ. Người thấy rất rơ đại
chúng bàng hoàng xúc động khi nghe vương
Gotama vẫn nghiêm giọng, nói với
Rahula:
"Tăng đoàn của ta chưa có
điều lệ khứng nhận những kẻ vị
thành niên xuất gia. Con hăy c̣n quá nhỏ để tham
dự vào tăng đoàn của ta."
Rahula dơng dạc nói:
"Con nghe Thế tôn dạy rằng
tất cả mọi người đều có khả
năng thành Phật. Như vậy hàng thiếu niên chúng con
cũng có khả năng đó. Chúng con có thể xuất gia
và thành Phật như Thế tôn và các sa môn khác."
"Phải, ta đă từng dạy
như thế. Nhưng đó là đứng về mặt
pháp tánh mà nói; riêng về mặt tâm lư, trí tuệ, th́
tuổi thiếu niên hăy c̣n bồng bột, non dại,
chưa đủ trưởng thành và chín chắn để
tiếp thọ giáo lư cao siêu cũng như chịu
đựng cuộc sống kham khổ bần hàn của sa
môn."
"Con sẽ thực tập thiền
định để tiếp thọ giáo lư, sẽ trau
luyện ư chí để chịu đựng kham
khổ."
"Tăng đoàn của ta không ai
rảnh rỗi để chăm sóc con như mẹ con
đă làm."
"Con tự biết chăm sóc cho chính
con."
"Đời sống sa môn cực
nhọc, dầm sương dăi nắng, ăn uống kham
khổ, ngủ nghỉ ít giờ, thiếu niên làm sao
chịu nổi!"
"Con sẽ chịu nổi."
"Sa môn thực hành hạnh khất
thực, mỗi ngày phải tự nguyện đi xin ăn
độ nhật, con là vương tôn quen mùi phú quư vinh hoa
làm sao theo được!"
"Thế tôn làm được, con
cũng sẽ làm được."
"Hạnh sa môn suốt đời tự
nguyện sống độc thân, không vợ không con, không
nhà không cửa, xa ĺa t́nh cảm gia đ́nh và họ hàng thân
thuộc để giốc ḷng cầu đạo giải
thoát, con liệu có kham nổi hay chăng?"
"Con sẽ kham nổi."
"Dù con quyết tâm như vậy, ta
vẫn chưa dám tin rằng cho phép những thiếu niên
xuất gia là điều nên làm. Và làm sao ta có thể vội
tin rằng con sẽ giữ được, làm
được những ǵ con hứa! Huống chi, đạo
lư cao siêu của ta, tuổi con bé bỏng làm sao tiếp
nhận được!"
Rahula vẫn quỳ mọp không
ngước lên, nói rất cứng rắn:
"Kính lễ đức Thế tôn,
năm xưa Thế tôn một ḿnh t́m chân lư, phải
cực nhọc khổ sở, trải qua nhiều năm
mới thành đạo cả, là bởi không người
dẫn đường, d́u dắt, mà do chính Thế tôn
tự t́m thấy. Bây giờ, chân lư đă sáng tỏ,
đường đi cũng rơ ràng, lại có Thế tôn d́u
dắt th́ dù cho con bé bỏng, chắc chắn cũng có ngày
thành công."
"Đáng khen, Rahula! Tuy nhiên, vẫn
chưa có ǵ chứng minh rằng con sẽ quyết tâm
từ bỏ cung vàng điện ngọc để theo ta
xuất gia. Con hăy chứng minh đi!"
Rahula vẫn quỳ sát đất, úp
mặt trên hai tay, suy nghĩ cách chứng minh ư nguyện
của ḿnh. Im lặng chừng một khắc, Rahula đă
trả lời Gotama ngay:
"Kính lễ Thế tôn, nếu không
được phép xuất gia, con nguyện quỳ măi
nơi đây không đứng dậy."
Gotama nh́n Rahula, vừa buồn
cười mà cũng vừa sửng sốt trước
thái độ và cử chỉ cương quyết một
cách dễ thương của cậu bé. T́nh thế này
buộc Gotama phải đắn đo, cân nhắc giữa
ư chí quyết liệt của Rahula và sự thỉnh cầu
của Yasodhara, chưa biết quyết định sao.
Bỗng thấy Yasodhara từ đâu vụt hiện phía
trước, cúi ḿnh thi lễ Gotama rồi vội vàng
thưa:
"Kính lễ Thế tôn, Rahula hăy c̣n
nhỏ dại, e rằng không kham chịu được
đời sống khắc khổ khuôn phép của tăng
đoàn, xin Thế tôn suy xét kỹ lưỡng trước
khi quyết định."
Gotama ôn tồn:
"Yasodhara, ta vẫn chưa quyết
định ǵ dù rằng ư chí của Rahula đă tỏ
rằng Rahula không chịu chùn bước trước
bất cứ trở lực nào. Có lẽ nàng cũng đă
chứng kiến và nghe được những ǵ Rahula nói,
phải không?"
"Thưa Thế tôn, Yasodhara đă nghe
thấy, nhưng... thật khó mà chấp nhận."
Rahula nghe được tiếng mẹ,
vẫn không ngước lên, nói thật cương
quyết:
"Kính lễ Thế tôn, kính lễ các
Thánh tăng, kính thưa mẹ, xin đừng coi
thường hàng niên thiếu chúng con. Nếu giáo đoàn
của Thế tôn không thể hay không bao giờ mở
cửa đón nhận con chỉ v́ con c̣n nhỏ tuổi th́
con xin noi gương Thế tôn vượt thành xuất gia
để t́m chân lư."
Gotama và đồ chúng vây quanh lại thêm
một phen kinh động trước sự quyết tâm
của Rahula. Yasodhara cũng giật ḿnh, sợ hăi, vừa
thương con, vừa cảm kích ư nguyện sắt đá
của con, rưng cả nước mắt. Một vị
trưởng lăo trong số các đại đệ tử
của Gotama bước ra thi lễ Gotama rồi cung kính
thưa:
"Kính lễ đức Thế tôn, lành
thay ư nguyện của Rahula, cao cả thay ư nguyện
của Rahula, tuổi trẻ chí lớn, xứng đáng làm
gương cho hàng thiếu niên có tâm nguyện xuất
trần của muôn đời sau. Xin Thế tôn từ bi
hứa khả cho vương
Một vị sa môn khác lại
bước ra thi lễ rồi thưa:
"Đúng vậy, Thế tôn. Xin
đừng phụ ḷng vương
Gotama chưa trả lời. Người
im lặng suy tưởng trong vài khắc. Cả hội
trường im lặng chờ đợi. Bỗng
đức vua Shuddodhana xuất hiện. Ông nghe tin báo về
việc Rahula xin xuất gia nên tức tốc t́m đến
để can ngăn. Vừa vào đến chỗ Gotama, ông
đă nói ngay:
"Kính thưa... Gotama, không thể ch́u
ḷng một đứa trẻ với những ước
muốn xốc nổi, nhất thời. Có thể chỉ
trong vài ngày sau là Rahula đă không c̣n thích hợp với
nếp sống tăng đoàn nữa. Đến lúc đó,
quay về lại với hoàng cung th́ bất tiện, mang
tiếng cho cả tăng đoàn cũng như cho hoàng cung
mà thôi. Vậy xin có đề nghị như sau: Thế tôn
có thể nới rộng quy chế tăng đoàn
để đón nhận tuổi niên thiếu xuất gia,
nhưng phải có sự chấp thuận của cha mẹ
đứa trẻ đó th́ việc xuất gia mới thành.
Xin hỏi đề nghị đó có hợp lư không?"
Gotama gật gù đáp ngay:
"Phải lắm. Đề nghị
của quốc vương rất hợp lư."
Câu trả lời của Gotama khiến
cho các môn đồ hoan hỷ, biết rằng thầy ḿnh
đă mặc nhiên chấp thuận việc cho phép niên
thiếu xuất gia. Tuy nhiên, trong trường hợp
của Rahula, mọi người đều biết
rằng sự việc chưa ngă ngũ thuận lợi cho
vương tôn bé nhỏ này: Quốc
"Trẫm thực t́nh không muốn
Rahula xuất gia mà không có sự đồng ư của mẹ
nó. Yasodhara, theo như sự đồng thuận của
Gotama về đề nghị của ta th́ hiện tại
chỉ có con mới có thể cho phép Rahula xuất gia
được hay không mà thôi. Gotama có thể đón nhận
Rahula xuất gia, đó là quyền của Gotama trong giáo
hội, nhưng Rahula có được phép rời khỏi
hoàng cung để xuất gia hay không th́ đó là quyền
của con đó, Yasodhara. Phải vậy không? Vậy con hăy
nói đi, nói cho Gotama, cho mọi người, cho Rahula
biết, rằng con có đồng ư việc Rahula xuất
gia hay không."
Gotama mỉm cười nh́n xuống
Rahula đang khom ḿnh dưới đất. Trong khi đó,
mọi người đều hướng về công
nương Yasodhara, chờ đợi. Yasodhara dán mắt
nh́n Rahula, đứa con thương yêu từng quấn quít
bên ḿnh mười năm nay. Bây giờ, đứa con
thơ đó đang quỳ mọp dưới đất
với dáng điệu rất dễ thương
để bày tỏ chí nguyện cao xa của nó. "Ta
biết làm sao đây?" Yasodhara nghẹn ngào tự
hỏi như vậy. Rồi nàng từ từ bước
đến gần Rahula, quỳ xuống bên cạnh con. Nàng
đưa tay xoa mái tóc với từng lọn quăn
mướt mịn như tơ của Rahula. Rahula không nhúc
nhích, cứ úp mặt im lặng trên hai bàn tay nhỏ bé
mũm mĩm của ḿnh, nhưng cậu cũng cảm nghe
được t́nh thương yêu của mẹ như
truyền qua từ bàn tay ấm của bà. Bàn tay đó, hơi
ấm đó, quen thuộc với Rahula lắm. Đó là
tất cả vốn liếng mà cậu có được
để sống hạnh phúc, an vui trong mười năm
qua. Đó là tất cả niềm thương yêu mà cậu
được hân thưởng từ người mẹ
nghi dung đức hạnh của ḿnh. Rahula nghe rung
động trong ḷng một lúc. Nhưng cậu vẫn im
lặng, không nhúc nhích. Yasodhara tŕu mến nói với con:
"Con thực tâm muốn xuất gia
theo Thế tôn hở Rahula?"
"Thưa mẹ, phải."
"Con sẽ không hối hận quay
về hở Rahula?"
"Thưa mẹ, phải."
"Con sẽ quyết tâm đạt
được Thánh quả hở Rahula?"
"Thưa mẹ, phải."
Nước mắt lăn dài trên đôi
má, Yasodhara ngước nh́n Gotama, rồi nh́n qua quốc
"Kính lễ Thế tôn, bậc
đạo sư cao cả của ba cơi bốn loài, Rahula
quyết tâm như vậy hẳn là không ai có thể ngăn
trở được. Xin Thế tôn hoan hỷ cho phép Rahula
xuất gia và d́u dắt Rahula tiến đến mục tiêu
tối hậu của những kẻ xuất trần."
Quốc
"Cao cả thay, Yasodhara. V́ ta, v́ Rahula
mà dẹp bỏ t́nh riêng, người đă làm
được những điều khó làm nhất, gián
tiếp góp phần vào sự thành tựu và hoằng
truyền chánh pháp cho muôn đời sau. Ta ghi nhận
đức hy sinh của người và hôm nay, trước
ư nguyện xuất gia mănh liệt của Rahula và lời
thỉnh cầu của người, ta cho phép Rahula gia
nhập giáo đoàn của ta; và cũng kể từ hôm nay,
ta cho phép hàng thiếu niên xuất gia theo học làm sa môn
nếu có sự đồng ư của cha mẹ. Rahula,
ước nguyện của con đă thành, con hăy
đứng dậy đi."
Rahula bấy giờ mới ngước
lên, mừng rỡ lạy tạ Gotama rồi đến
trước Yasodhara. Hai mẹ con ôm lấy nhau. Yasodhara
ứa lệ xoa đầu con. Rahula không khóc nhưng
cũng nghẹn ngào xót thương mẹ. Cậu nói
lời từ biệt lần cuối với mẹ
để bắt đầu dấn ḿnh vào cuộc sống
mới với các sa môn. Yasodhara không muốn làm bịn
rịn ḷng con quá lâu, bèn thi lễ Gotama mà cáo biệt.
Đứng dơi theo bóng mẹ một lúc,
Rahula quay lại mới giật ḿnh biết rằng Gotama và
các sa môn như đang có ư chờ đợi ḿnh. Cậu
lật đật quỳ xuống trước Gotama,
chờ nghe lời dạy bảo. Gotama nói:
"Khá khen Rahula, tuổi nhỏ mà có chí
xuất trần. Ta mong rằng con sẽ không phụ ḷng
mong đợi của mọi người. Kể từ hôm
nay con đă chính thức là thành viên của giáo hội. V́
vậy, hăy cố gắng tuân thủ những điều
lệ, nội qui và cấm giới của tăng đoàn.
Trưởng lăo Saripùtra sẽ thay ta giáo dục con. Con hăy
bái trưởng lăo làm thầy và theo hầu cận
người để học hỏi giáo pháp."
Saripùtra vâng mệnh Gotama, cạo tóc cho
Rahula, nhận Rahula làm đệ tử. Rahula trở thành
chú tiểu đầu tiên của giáo hội. Và danh từ
Sa-di cũng xuất hiện từ đó để chỉ
cho hàng niên thiếu xuất gia.
*
Mặc dù quyết chí xuất gia như
vậy, Rahula cũng không làm sao trong một sớm một
chiều vượt qua được lứa tuổi
thiếu niên với những nghịch ngợm, phá phách
của ḿnh. Cho nên, sống quen trong tịnh xá một
thời gian, Rahula bỗng nẩy sinh những ư
tưởng đùa giỡn, trêu cợt các sa môn lớn
tuổi. Rahula bắt kiến bỏ vào áo các vị sa môn
đang ngồi thiền; hoặc lấy que ráy vào tai họ
để chọc cho họ phân tâm. Có khi Rahula nói dối với
các sa môn hoặc các phái đoàn hành hương từ xa
đến về nơi chốn đức Gotama cư
ngụ khiến cho những ngư?i này phải đi
lạc, t́m măi không gặp Gotama. Có khi Rahula leo cây hái trái ném
vào các sa môn khi họ đang chú tâm lắng nghe Gotama
thuyết pháp. Lại có khi giăng giây giữa
đường cho các sa môn đi ngang phải vướng
giây lảo đảo để ḿnh có dịp ôm bụng
cười. Không biết bao nhiêu là hành động tinh
nghịch do một tay Rahula bày ra. Ban đầu các sa môn v́
ḷng từ bi và hạnh nhẫn nhục quen nếp, đă
bỏ qua cho Rahula. Mặt khác, không nhiều th́ ít, họ
cũng cả nể Rahula là con trai của Gotama cũng
như đă từng là vương tôn của vương
quốc Sakỳas nên không bắt nạt chú. Nhưng càng làm
ngơ th́ Rahula càng nghịch ngợm quá tay hơn. Cuối
cùng, chuyện đến tai Gotama. Gotama bèn đến ngay
pḥng Rahula.
Thấy dáng vẻ nghiêm nghị của
Gotama, Rahula kinh hăi, sợ sệt, định t́m chỗ
trốn nhưng Gotama đă gọi ngay:
"Rahula
ra đây ta bảo."
Rahula riu
ríu bước ra, thi lễ Gotama rồi đem chậu
nước đến cho Gotama rửa chân. Gotama rửa chân
xong liền hỏi:
"Rahula,
nước rửa chân này uống được không?"
"Kính
thưa Thế tôn, nước đă dơ rồi không
thể uống được."
"Nước
sạch mà để cho dơ th́ không thể dùng
được nữa, phải vậy không? Con cũng
như thứ nước dơ này. Chí nguyện cao xa, tâm
tư thoát tục, nhưng lại để cho cáu bẩn
lên v́ lời ăn tiếng nói th́ chuyên dối gạt
chọc ghẹo kẻ khác, hành động cử chỉ
th́ chuyên phá phách nhiễu hại người. Cái tâm như
vậy th́ đâu c̣n dùng được nữa!"
Rahula
nghe Gotama quở như vậy th́ nín lặng, không dám hó hé
cử động, cứ cúi mặt ngó dưới
đất. Gotama nói:
"Nước
dơ rồi th́ đổ đi chứ!"
Rahula
lật đật đem nước đi đổ. Khi
chú trở lại, Gotama lại hỏi:
"Cái
chậu con đang cầm có thể đem đựng
thức ăn được không, Rahula?"
"Thưa
Thế tôn, chậu đă dơ, không dùng để
đựng thức ăn được."
"Con
bây giờ chẳng khác ǵ cái chậu dơ: tâm tư,
lời nói và hành động không trong sạch th́ làm sao
đón nhận đư?c giáo pháp cao siêu thanh tịnh!"
Rahula
xấu hổ quỳ xuống, đặt cái chậu
xuống đất. Gotama bèn dùng chân hất cái chậu
đi:
"Chậu
này bể con có tiếc không?"
"Thưa
không ạ, v́ chậu đă dơ, không phải đồ
quư."
"Nếu
thân tâm con cũng dơ như chậu th́ sự có mặt
hay vắng mặt của con sẽ không ai luyến
tiếc, quan tâm nữa. Như vậy con có thích lắm
không?"
Rahula
vả mồ hôi hột, cúi lạy Gotama, thưa rằng:
"Kính
lễ Thế tôn, con đă biết lỗi. Con xin nguyện
từ nay chừa bỏ và hứa tinh tấn tu học
để trau luyện thân tâm thanh tịnh."
Quả
nhiên, kể từ lúc đó, Rahula siêng năng tu học,
ngoan ngoăn vâng lời người trên, không c̣n phá phách tinh
nghịch nữa. Rahula trở nên một chú tiểu nổi
tiếng với sự nghiêm tŕ các điều cấm
giới, các oai nghi tế hạnh, cũng như tâm tính ôn
ḥa nhẫn nhục đối với mọi người,
mọi nghịch cảnh. Năm 20 tuổi, Rahula
được tiếp thọ giới tỳ kheo, chính
thức trở thành một sa môn của tăng đoàn.
Đức độ và uy tín của Rahula càng lúc càng
tăng. Trong tăng đoàn, Rahula cũng được
xưng tụng như là một trong mười đại
đệ tử của Gotama với danh hiệu
"Mật hạnh đệ nhất".
Và
cũng như bao nhiêu vị Thánh tăng khác đi theo
đức Gotama, Rahula đă đạt được ư
nguyện của ông: vào năm 20 tuổi sau khi thọ
giới tỳ kheo, Rahula chứng được Thánh
quả Arahan. Nhưng đặc biệt nhất, h́nh
ảnh của Rahula trong giáo hội nguyên thủy cho
đến ngàn sau vẫn là h́nh ảnh tuyệt đẹp
của một thiên thần bé nhỏ, quyết chí xuất
gia từ lúc ấu thời, và cuối cùng cũng đă sánh
vai với Phật Thánh trên lộ tŕnh giải thoát giác
ngộ. Rahula không phải chỉ mở đường cho
chính ḿnh mà c̣n mở đường cho muôn ngàn chú tiểu
bé bỏng dễ thương khác trên khắp trái
đất, trong mọi thời đại, bước vào
ṿm trời cao rộng siêu thoát của Thiền môn. ª
27/12/92