Giấc mộng đầu
Vĩnh Hảo
Thầy của chú là một tu sĩ
trẻ, chưa đến bốn mươi, v́ muốn xa
lánh tục lụy mà ẩn tu trên núi. Ông đem chú về
nuôi lúc ông được hai mươi bốn tuổi và
đặt cho cái tên
Từ khi
"Thầy đă bảo không
được là không được. Con phải ở
lại trông coi tịnh thất. Đi xa nguy hiểm và
mệt nhọc lắm."
"Tịnh thất này có ǵ đâu mà
trông coi, thưa thầy. Bao năm nay có con thú nào đến
quấy phá thầy tṛ ḿnh đâu! Chúng nó với ḿnh
đều là bạn bè với nhau hết mà."
"Nhưng con cũng không cần
phải đi. Thầy không muốn con bị... nguy
hiểm."
"Con đă lớn rồi mà thầy.
Lần đi trước của thầy, con c̣n nhỏ xíu
không theo bảo vệ thầy th́ đúng rồi. Bây giờ
thầy thấy không, con cao lớn khỏe mạnh như
con khỉ đột, con phải đi theo để
hầu hạ thầy chớ! Thầy để con ở
lại con chẳng yên tâm chút nào."
Thấy
"Được rồi, thầy cho
phép con cùng đi, nhưng với điều kiện
là..."
"Bao nhiêu điều kiện con
cũng xin hứa với thầy hết. Con chỉ
muốn đi theo để hầu hạ, bảo vệ
thầy thôi."
Thầy cười nói:
"Làm như thầy già lắm vậy!
Có ǵ nguy hiểm cho thầy đâu. Sợ là sợ cho con mà
thôi. Con đi theo chỉ mất công thầy bảo vệ
con th́ có. À, điều kiện của thầy là con chỉ
bước theo chân thầy, không được nh́n qua
liếc lại. Chỉ nh́n ngay ngó thẳng, ngó dưới
đất, phía trước mặt, một đường
mà đi. Điều kiện như vậy thôi, làm
được không?"
"Dễ quá, con làm
được!"
"Vậy th́ đi."
Hai thầy tṛ khăn gói lên
đường. Khi băng đèo, khi lội suối, khi
qua rừng, đường đi thật cách trở,
nhưng cũng chẳng có ǵ xảy ra có vẻ hiểm nguy
đến tính mạng hai thầy tṛ ngoại trừ lúc
nghe tiếng cọp gầm.
"Có phải đó là tiếng con
cọp mà hôm trước đi ngang qua suối trước
tịnh thất của ḿnh không thầy?"
"Chắc là nó. Vùng này chỉ có
mỗi một con. Nếu sau này có gặp nó con phải
hết sức thận trọng. Nó là con thú nguy hiểm
nhất trong rừng này đó."
"Dạ con nhớ. À, thưa thầy,
tại sao thầy muốn con phải nh́n dưới
đất, nh́n thẳng, không ngó qua liếc lại? Con
thấy điều kiện thầy đưa ra đâu có
lợi ǵ khi đi trong rừng như vầy?"
"Bây giờ chưa tới lúc. Khi nào
thầy bảo áp dụng th́ áp dụng."
Đến chiều tối mà hai thầy
tṛ vẫn chưa về được tới ngôi làng
gần nhất, ngôi làng mà thỉnh thoảng thầy về
thăm vị sư phụ già của thầy. Hai thầy
tṛ nghỉ đêm trong rừng. Họ lượm củi
khô đốt một đống lửa to, dọn dẹp
sạch sẽ chung quanh, trải cỏ làm đệm mà
ngủ qua đêm. Sau khi tham thiền, thầy tṛ nằm
xuống ngủ. Đường xa mỏi mệt, thầy
ngủ được ngay. Nhưng
Buổi sáng, hai thầy tṛ vùi mấy
củ khoai dưới lửa than để lót ḷng
trước khi lên đường. Thầy hỏi:
"Con nằm mộng thấy
điều dữ hôm qua phải không?"
"Dạ, con thấy con bị cọp
vồ."
Thầy cười:
"Bởi vậy thầy nói con
chẳng nên đi đường xa làm ǵ. ở
lại tịnh thất mà yên hơn," ngưng một
chặp, thầy nói với tiếng thở dài,
"nhưng chỉ mới có con cọp thôi cũng chưa
đủ thiếu ǵ! ở đời
c̣n nhiều thứ nguy hiểm hơn cọp nữa
kia."
"ở đời
là ở đâu, bạch thầy?"
Thầy
lắc đầu:
"Rồi
từ từ con sẽ hiểu. À, trong kinh cũng có
nhiều đoạn diễn tả về nỗi khổ
đau của cuộc đời, của thế gian. ở đời là ở thế gian đó.
Người xuất gia là kẻ muốn vượt thoát
cái khổ lụy của thế gian để an trú vĩnh viễn trong niết-bàn tịch
tịnh. Con đă học điều này rồi mà."
"Dạ,
con đă học. Nhưng con
thấy đâu có lợi ǵ đâu. Con đang ở trong
niết-bàn tịch tịnh th́ con đâu cần phải
vượt thoát cái thế gian khổ lụy hở
thầy?"
"Ai bảo
là con đang sống trong niết-bàn vậy?"
"Tự con
nghĩ vậy. Tại v́ con không sống ở đời,
có nghĩa là con đang sống trên niết-bàn."
Thầy
lắc đầu ngao ngán, nhưng chẳng biết nói sao.
Thầy nghĩ bụng: "Nó nghĩ nó đang sống
trong niết-bàn th́ cũng là điều tốt thôi. Một
thế giới hồn nhiên b́nh lặng như vậy th́ có
khác chi niết-bàn đâu! Nó không đối diện với
khổ đau, không chịu đựng khổ đau, cho
nên đâu có nhu cầu t́m kiếm niết-bàn. Niết-bàn
chính là thế giới nó đang sống rồi đó.
Thực là điên khùng khi dạy cho nó những bài học
về cách diệt khổ để chứng nhập
niết-bàn trong khi nó không hề biết khổ đau là ǵ!
Và cũng thật là điên khùng khi dắt ông Phật bé con
này từ niết-bàn mà về thăm cơi sinh tử! Có nên không nhỉ? Ta vẫn c̣n đủ
thời giờ để hủy bỏ chuyến đi này.
Có nên cho nó đối diện cuộc đời hay
không?"
Thấy
thầy có vẻ đăm chiêu suy nghĩ,
"Thầy
nghĩ ǵ vậy thầy? Con
nói vậy không đúng hở thầy?"
Thầy
giật ḿnh hỏi lại:
"Con nói
ǵ?"
"Con nói
rằng con đang sống trên niết-bàn, vậy con đâu
cần phải diệt khổ hay thoát ly cuộc
đời. Con đâu có ở đời đâu mà thoát ly
cuộc đời! Con nói vậy không đúng hở
thầy?"
"À...
à... cũng đúng thôi.
Nhưng... con thấy sao? Con thấy
niết-bàn của con như thế nào? Một thế
giới an vui, siêu tuyệt, phải không? Và sau này có lạc
vào một thế giới khác, con sẽ không đắm
nhiễm mà luôn nhớ về thế giới niết-bàn
tịch tịnh của chúng ta để quay về lập
tức, phải không?"
"Một cái
nhà rực lửa th́ cần ǵ phải bước vào,
hở thầy?"
"Phải,
bước ra th́ nên, bước vào th́ đừng."
"Vậy
tại sao thầy cứ phải bước vào? Và tại sao... ḿnh không
chữa cho tắt lửa đi mà để cho cháy măi
như vậy?"
Thầy
bật cười, dừng bước, nói:
"Đúng,
thật ra không cần thiết phải bước vào. Chỉ có thế giới của chúng ta
là thế giới an lành mà thôi. Thế gian là ngôi nhà rực lửa mà không ai
chữa tắt nổi. Thoát ly nó th́ có.
Nguy hiểm lắm! Cho nên... chúng ta nên trở
về đi thôi."
Thầy kéo chú
đi lui nhưng chú níu lại, chú nói:
"Con
thật không hiểu sao... thầy đă biết nó nguy
hiểm mà thầy vẫn cứ bước vào. Hẳn là thầy phải có chủ đích ǵ
đó. Sao thầy không nói cho con nghe? Hơn nữa...
khi năy thầy hỏi con thế giới niết-bàn con
đang sống như thế nào, con muốn nói cảm
nghĩ của con cho thầy nghe. Khoan về
đă thầy."
"Vậy th́
nói đi," thầy thúc dục.
"Tuy
biết rằng thế gian như căn nhà rực lửa,
nguy hiểm thật, nhưng sao con vẫn thấy có cái ǵ
hấp dẫn, cuốn hút ḿnh vào đó. Con thực t́nh
muốn hiểu biết cái thế gian rực lửa
đầy hiểm nguy mà trong kinh cũng như thầy
đă từng dạy. Thầy đă
bước vào thế gian rồi thầy quay trở
lại thế giới niết-bàn của chúng ta một cách
b́nh yên. Vậy tại sao thầy không cho con
bước vào thử? Nếu nói rằng thầy có
nhiều kinh nghiệm và bản lănh để bước
vào mà không bị nguy hiểm th́ sao thầy không cho con
tập sự, học hỏi những kinh nghiệm
bước vào thế gian của thầy? Con thấy
nếu thầy dạy cho con bản lĩnh, nghị
lực để bước ra bước vào giữa
thế gian và niết-bàn mà không bị phỏng cháy th́ hay
hơn là cứ bảo vệ con sống b́nh yên phẳng
lặng măi trên niết-bàn."
"Sao con
khờ dại quá! Ai đời đang ở
nơi cơi b́nh yên mà lại muốn bị khuấy
động lên. Đâu có cần thiết
phải bước ra bước vào giữa hai thế
giới. Khi biết trước thế gian là bất an th́ ḿnh tránh né đi, chứ bước vào
làm ǵ cho khổ!"
"Vậy
tại sao thầy lại bước vào? Con không hiểu thầy xuống núi
để làm ǵ? Có cái ǵ ở thế gian mà
cứ lâu lâu thầy lại xuống núi?"
Thầy
thở dài, lắc đầu ngao ngán:
"Thôi
thầy nói thực con nghe: thầy đi thăm sư
phụ của thầy, tức là sư ông của con đó.
Sư ông đang tu ở một ngôi chùa trong
làng mà chúng ta dự định vào. Thỉnh
thoảng có điều ǵ c̣n nghi vấn là thầy về
lạy sư ông để cầu chỉ giáo. Đó là
lư do thầy xuống núi, chứ có phải ham vui ǵ ở
thế gian mà xuống!"
"Té ra ngoài
thầy và con ra, vẫn c̣n có người khác nữa, không
phải chỉ có hai thầy tṛ ḿnh thôi sao! Chuyện như
vậy đâu có ǵ nguy hiểm mà thầy dấu con, không cho
con biết, để con cứ đinh ninh rằng cuộc
sống này chỉ có chư Phật ở trên cao, có hai
thầy tṛ ở tịnh thất và bầy thú trong
rừng."
Thầy
lại thở dài, hai tay ôm lấy
đầu nói:
"Âu đó
cũng là lỗi thầy, để cho con trở thành ngu
ngơ không biết một cách trung thực về cuộc
sống. Nhưng, đó là ư tốt của thầy, con không hiểu sao? Thầy thực t́nh không
muốn con biết nhiều về cuộc đời. Cứ
sống như lâu nay con sống, cứ tu tập như lâu
nay con đă tu tập, một ngày nào đó, chắc chắn
con sẽ đạt được đạo quả vô
thượng, không phải vậy sao? Cần ǵ phải
tiếp xúc chung đụng với
thế gian. Có biết thêm về thế gian
bên dưới, cũng chẳng thêm được ǵ
lợi ích cho đường tu của con nơi đây.
Chính v́ vậy mà thầy bảo vệ con, không cho con
xuống núi."
"Vậy,
thực ra... thế gian như thế nào? Thế gian là cái ǵ vậy? Một căn
nhà rực lửa mà sư ông lại ở trong đó
sao?"
"Nói căn nhà rực lửa là dùng
h́nh ảnh tỷ dụ vậy thôi chứ có phải là
lửa cháy hừng hực như trong bếp ḷ của ḿnh
đâu! Thế gian cũng chỉ là... mà thôi, không cần
giải thích nữa. Chúng ta đi. Bước vào thế
gian rồi con sẽ hiểu nó như thế nào."
"Bạch
thầy, con không có ư trách thầy về cách dạy dỗ
của thầy đâu. Con chỉ thắc mắc nên hỏi
cho ra lẽ vậy thôi. Tại khi năy thầy hỏi, con
mới nói cảm nghĩ của con. C̣n một ư nghĩ mà
con quên thưa với thầy, thầy cho phép con nói
không?"
"Nói đi,
để bụng làm ǵ."
"Cái hôm mà
con cọp đi ngang tịnh thất của thầy tṛ
ḿnh, thầy dạy con rằng con cọp đó rất hung
dữ, nó sẽ vồ chụp, ăn tươi nuốt sống
bất cứ con thú nào trong rừng mà nó gặp; nó cũng
sẽ không buông tha cả thầy tṛ ḿnh nếu nó gặp,
phải vậy không thầy?"
"Phải,
đúng như vậy."
"Cho nên
thầy dặn con phải cẩn thận, nếu biết
có con cọp quanh quẩn th́ phải t́m cách lánh xa hoặc
ẩn nấp đi."
"Tất
nhiên là phải làm vậy rồi."
"Nhưng
kể từ lúc thầy dặn ḍ như vậy, tự
dưng con thấy trong ḷng nao nao làm sao."
"Con nói vậy là ư ǵ?"
"Khó nói quá, ư con là... ư con là, h́nh như
tự lúc biết cuộc sống của ḿnh không
được b́nh yên nữa v́ có sự đe dọa
của con cọp, con cảm thấy cuộc sống có ư
nghĩa hơn, hồi hộp hơn, hứng thú hơn. Con
nghe tim con đập mạnh một cách lạ kỳ.
Vừa lo sợ, vừa thích thú. Cho nên, đă có lúc con
định nói với thầy rằng, nếu trong rừng
mà không có con cọp, không có sự đe dọa của
hiểm nguy, th́... riết rồi thấy cũng chán
lắm thay! Cho nên mới khi năy thầy nói rằng sư ông
đang ở thế gian, tự dưng con nghĩ rằng
chắc sư ông muốn sống trong nguy hiểm
để bớt nhàm chán đó mà!"
"Nói bậy! Lo tịnh tâm mà đi.
Sắp vào làng rồi đó, nhớ điều kiện
thầy dặn trước khi lên đường
không?"
"Dạ nhớ, đầu hơi cúi,
mắt nh́n xuống đất cách chân ba bước, không
ngó tới ngó lui, không liếc nh́n hai bên, giữ tâm trong chánh
niệm."
"Tốt, áp dụng bây giờ là
vừa!"
*
"Nh́n cái ǵ mà nh́n chăm chăm
vậy! Đi chứ!"
"Con đó là con ǵ vậy thầy?
Cũng là người hở thầy?"
Thầy vừa bực ḿnh vừa lo
sợ, trả lời nhanh:
"Con cọp chúa đó! Nó c̣n hung dữ
hơn con cọp trên rừng nữa. Con phải tuyệt
đối lánh xa những con cọp chúa như vậy.
Thế gian này nhiều cọp chúa lắm, nguy hiểm
lắm, nhớ chưa!"
"Dạ nhớ," vừa đáp
lời thầy
Cuối cùng, hai thầy tṛ cũng
đến được ngôi chùa của sư ông một
cách "b́nh an". Vào lạy sư ông thăm hỏi
sức khỏe rồi, hai thầy tṛ được
sắp xếp một pḥng nghỉ ở hậu liêu.
Thầy nh́n
"Con đi đường xa không quen,
chắc mệt mỏi lắm hả?"
"Dạ không sao. Con chỉ thấy tim
con đập mạnh quá xá, chưa bao giờ nó đập
mạnh như vậy."
"Như vậy là mệt đó,
nằm nghỉ đi, chút nữa sẽ khỏe
lại."
Nói rồi, thầy định
bước ra khỏi pḥng th́
"Bạch thầy, con vẫn c̣n
thắc mắc."
Thầy dừng lại ở bậc
cửa:
"Ǵ nữa? Thắc mắc ǵ?"
"Con thấy con cọp chúa khi năy
đâu có vẻ ǵ là hung dữ đâu mà thầy nói là hung
dữ hơn cọp trên rừng?"
"Tâm ư con thật lăng xăng,
mới lần đầu vào thế gian là đă như
vậy rồi con thấy không. Thật là trở ngại
cho việc định tâm. Thầy nói hung dữ là hung
dữ, cần ǵ phải hỏi lại chứ!"
"Vậy sao khi năy nó nh́n con nó
cười?"
"X́! Nó cười như vậy cho
con đến gần rồi nó ăn thịt con mấy
hồi! Đừng có nghĩ đến nó nữa
được không? Nghỉ qua đêm, sáng sớm ngày mai
trở về gấp, không nên nấn ná dưới này lâu.
Thế gian này không thích hợp với con chút nào cả. Thôi
nằm xuống nghỉ đi. Thầy có việc phải
lên hầu chuyện sư ông bây giờ."
Quả nhiên sáng sớm hôm sau thầy tṛ
đă khăn gói lên đường trở về với
rừng xanh núi thẳm. Suốt đoạn
đường trở về,
"
"Có phải con muốn về sống
bên cạnh sư ông cho được vui vẻ hơn,
phải không?"
"Hay là con
muốn mua sắm những thứ người ta bán ngoài
chợ đem về đây, những thứ mà con
đứng lại ngắm nghía hỏi thầy hoài
đó?"
"Thầy
thật chẳng hiểu con muốn ǵ! Khi
không về tới đây lại thất thần nằm
liệt luôn. Thầy thật là sai lầm khi xiêu ḷng
để con đi theo thầy chuyến
này. Đă nói trước là thế gian tối ư nguy
hiểm, mà con cứ nằng nặc đ̣i theo.
Có ǵ đâu, con cũng đă thấy, đă biết hết
rồi đó, chẳng có ǵ vui thú cả. Thế gian chỉ
giăng đầy những cạm bẫy và tai
họa. Thế gian chỉ có những con cọp chúa chuyên ăn thịt người mà thôi chứ ǵ
đâu mà tham đắm!"
Nghe thầy nói
đến đó, mắt
"A... té ra...
té ra con thích... con cọp chúa hả?"
"Ôi
là nghiệp! Ôi là ái
dục! Làm sao trốn khỏi mà trốn kia
chứ!" *
Nói
rồi thầy đứng dậy rảo bước quanh
pḥng.
"Thầy
sẽ đưa con về sống với thế gian. Con
phải ngủ và ăn uống lại
cho lấy sức rồi mới đi đường xa
được."
Hôm sau,
Và cũng
từ ngày đó, thầy quyết định không rời
tịnh thất nữa dù là để tham bái sư phụ
ḿnh. Thầy nỗ lực tịnh tu trên núi cao, quên bẵng
đi tất cả.
*
Năm năm
sau,
"Thầy
có thấy đó là điều mầu nhiệm không? Sau cuộc giao hoan giữa vợ
chồng, tự dưng một mầm sống
được thai nghén, lớn dần
lên, rồi chui ra, thành một con người, giống y
trang cha hoặc mẹ nó... Ô thật là kỳ lạ!
Rồi con người đó cũng biết ăn uống,
cử động, suy nghĩ, làm được tất
cả những động tác mà cha mẹ nó đă làm.
Kỳ diệu làm sao! Qua đứa con đó, người
cha người mẹ thấy được khả
năng sáng tạo của ḿnh và thấy được sự
tồn tại của ḿnh qua không gian thời gian. Chẳng phải đó cũng là một cách
để trở nên bất tử hay sao? Thầy
biết không, sung sướng nhất là khi nh́n thằng con
trai giống hệt ḿnh, chạy tung
tăng đùa giỡn như một con nai con. Vui quá đi thôi!"
Thầy
bỗng bật cười một tràng sang sảng, vang
động cả núi rừng. Thầy cười lâu
lắm và nụ cười lạ lắm,
"Năm
năm nay sống ở thế gian có bao giờ con nhớ
nghĩ về thế giới yên tịnh này không?"
"Có,
con có nghĩ về thầy và tịnh thất này
chứ."
"Vậy con
nghĩ ǵ về thế giới của ta và thế gian bên
dưới?"
"Đôi lúc
con thấy thầy thật tội nghiệp. Con tự
hỏi tại sao thầy phải chấp nhận giam ḿnh
nơi một chỗ heo hút buồn tẻ như vầy. Thế gian đâu có rực lửa, đâu có nguy
hiểm như trong kinh nói mà thầy lo sợ. Thế
gian có nhiều niềm vui, nhiều mới lạ, nhiều
điều bí ẩn cần khám phá. Những con cọp chúa
mà thầy cảnh giác con năm xưa, nay cũng vui
vầy bên con, chăm sóc con, không phải một con mà có
thể là nhiều con nữa, vẫn không hại ǵ con
cả. Họ rất thương yêu con, ngược
lại con cũng rất thương yêu họ. Thật là một cuộc sống hạnh phúc.
Không phải phẳng lặng buồn tẻ
như nơi đây đâu. Mỗi ngày
mỗi giờ là mỗi mới lạ kỳ thú. Không sao kể hết được. Tóm
lại, niết-bàn của thầy thực ra không đem
lại hạnh phúc ǵ cả. Chỉ có thế
gian mới thực là đáng sống."
Thầy
im lặng không nói.
"Hôm nay con
đến thăm thầy là để nói với thầy
điều đó. Và, nếu thầy muốn theo
con về thế gian, con sẽ chăm sóc và lo cho thầy,
sẽ chứng minh cho thầy thấy vẻ đẹp
muôn màu của thế gian."
Thầy
đưa tay chận ngang
"Con
đừng khuyến dụ ta vô ích. Con hăy trở lại
với thế gian kỳ tuyệt của con đi. Cuộc sống nơi đây thích hợp với
ta hơn."
Ba mươi
năm sau, thầy đang rửa chân bên suối th́
"
"Dạ,
con đây. Thầy nói con
nghe đi. Tại sao? tại
sao những ǵ ta thấy là có đó lại tan biến,
mất hút, rời bỏ ta? tại sao
những ǵ ta yêu quí lại không ở bên ta măi măi?"
Thầy không
trả lời thẳng câu hỏi của
"Rửa
đi con, rửa mặt cho tươi tỉnh."
"Thế
gian chỉ là một giấc mộng thôi, thầy
ạ."
Thầy
mỉm cười hài ḷng, không nói ǵ nhưng thầm
nghĩ trong bụng rằng:
"Ngay
cả Niết-bàn cũng vậy thôi." ª
2/93
_____________
(*) Truyện
Giấc Mộng Đầu này phóng tác từ câu chuyện
"Hổ Vương" mà tác giả được nghe
kể lúc nhỏ, rằng: Một chú tiểu sống bên
thầy trên núi cao không hề biết ǵ về thế gian
bên dưới. Sau có dịp theo
thầy qua phố chợ, chú bắt gặp một
thiếu nữ, chú liền hỏi thầy. Thầy
bảo đó là "Hổ Vương" (cọp chúa).
Sau khi về lại núi, chú buồn bă suốt ngày, thầy
hỏi chú muốn ǵ, chú bảo chú muốn đem con Hổ
Vương về nuôi.