NGƯỜI NGÀY XƯA


Thích Nữ Trí Hải
(Phóng tác một mẫu truyện Liêu Trai do Ḥa Thượng Trí Thủ kể)

 

Sinh là anh học tṛ nghèo kiết xác, tha phương cầu học . Anh ở trọ trong một ngôi chùa, ngày đêm dùi mài kinh sử để ứng thi . Quan huyện sở tại cũng là người xứ khác bổ nhiệm đến, thường lui tới chùa v́ quan rất mộ đạo . Quan có một cô con gái tuổi độ trăng tṛn, nhan sắc mỹ miều diễm lệ . Một hôm nhân ngày lễ Vu Lan, cô gái theo cha đến chùa . Vừa trông thấy người ngọc, Sinh ôm ḷng thầm yêu trộm nhớ . Nhưng chàng đă có vợ con ở quê nhà, lại thuộc gia đ́nh nghèo khó, mà nàng th́ đang độ xuân xanh, lá ngọc cành vàng . Chuyện lương duyên thật khó nỗi ước mơ . Mối t́nh bị chướng duyên ngăn trở càng thêm nồng nàng thắm thiết, mặc dầu chưa một lời trao đổi, t́nh yêu chỉ đơn phương . Chàng đành nuốt nước bọt ngâm câu "t́nh tuyệt vọng" :
" Ḷng ta chôn một khối t́nh
T́nh trong giây phút mà thành thiên thu" .

Nàng thoáng hiện tới chùa một lần rồi không bao giờ trở lại . Con "người gieo thảm" đó để lại trong ḷng Sinh một mối tương tư cay đắng, v́ không thể nào trăm năm tính chuyện vuông tṛn . H́nh ảnh nàng đang ám ảnh Sinh một cách mănh liệt, th́ bỗng một hôm, chàng nghe tin nàng đă chết . Ôi ! Rơ thật là : "Ngày xuân xanh sơ ngộ để thiên thu" .

Mới thấy nàng có một lần, nhưng Sinh lăn khóc thảm thiết khi hay tin nàng ĺa trần . May thay, tục lệ lúc bấy giờ ưa chôn người chết ở nguyên quán, nên quan huyện ướp xác quàng thây nàng tại ngôi chùa Sinh trú ngụ, chờ ba năm sau sẽ đưa về cố quận . Từ đó Sinh được đêm ngày gần gũi người đẹp trong quan tài . Mối t́nh si vẫn nồng đượm, có lẽ c̣n mặn mà hơn xưa, bởi lẽ giờ đây không c̣n ǵ ngăn cách . Cái chết xóa tan mọi bất b́nh đẳng giữa con người, phá đổ mọi ranh giới tài sản, địa vị, giai câp... Mỗi bửa ăn, Sinh đặt một mâm cơm trên nắp quan tài cúng cho hương linh hưởng xong, chàng mới chịu hạ xuống ăn . Chàng kể lể với người trong quan tài như sau :

"Ối nàng ơi ! Âm dương đôi ngă, nàng có thấu cho ḷng tôi không ? Khi nàng c̣n sống, nàng là lá ngọc cành vàng, tôi chỉ là một kẻ thư sinh bần hàn ăn nhờ ở đậu, có khi nào đài gương soi đến đậu bèo ! Nhưng tôi yêu nàng tha thiết, t́nh riêng luống ra ngẩn vào ngơ . H́nh bóng nàng đậm nét trong tim tôi . Bây giờ nàng nằm đó, tôi đứng đây, cách nhau có một tấm ván quan tài, chỉ trong gang tấc vậy mà thành ra biết mấy trùng quan san ! Ôi ! Sao con tạo khéo trêu người dường bấy ! Khi tôi được hân hạnh gần gũi nàng, th́ nàng đă hóa ra người thiên cổ, thành cái xác không hồn ! Ước sao nàng hăy sống lại, tôi xin đổi bất cứ ǵ để đôi ta được tái ngộ trên dương trần ! Xin nàng chứng giám cho ḷng tôi" .

Bửa ăn nào cũng vậy, việc cúng cơm và đọc văn tế than khóc người đẹp trở thành một tục lệ bất biến trong đời chàng thư sinh . "Hữu cầu tất ứng", lời cầu nguyện của chàng chẳng bao lâu cảm ứng được vong hồn người chết . Một đêm nàng hiện về thỏ thẻ :

"Cảm tấm t́nh si của chàng, em đă xin với Diêm vương cho em được tái sinh vào ngôi nhà số 555, đường Nguyễn văn Trổi, thành phố Hồ Chí Minh . Mười lăm năm sau đúng vào ngày rằm tháng bảy, chàng hăy đến t́m em ở đó, chúng ta sẽ gặp gỡ để vầy mối lương duyên . Nhưng chàng ôi, Diêm vương có ra một điều kiện . Muốn tái sinh, em phải nhờ người thân chí thành tụng một tạng kinh Kim Cương th́ mới được như ư . Vậy, nếu chàng có ḷng, xin hăy tụng kinh cho em" .

Sinh tỉnh dậy mừng rỡ, ghi rơ ngày tháng đă hẹn lên vách, ghi luôn cả địa chỉ mới của cô gái . Từ đó chàng xếp bút nghiên, chuyên chú tụng kinh Kim Cương đến sáu ngàn lần như nàng dặn, phải hết mất ba năm . Năm đó chàng đă bốn mươi lăm tuổi, c̣n những mười hai năm nữa mới gặp lại người đẹp ngày xưa ! Sinh vẫn ôm ḷng chờ đợi, h́nh ảnh yêu kiều của nàng mỗi ngày một đậm trong trí tưởng của chàng .

Về phần cô gái, quả nhiên thần thức cô đă thác sinh vào một gia đ́nh thường dân ở địa chỉ trên, để đáp lại tấm t́nh si của anh học tṛ . Cô mang h́nh dáng một cô gái nhu ḿ dễ yêu, nhưng không có ǵ gọi là cá lặn chim sa cho lắm . Mối t́nh đeo đẳng từ lúc c̣n nằm trong quan tài, khiến tiềm thức cô vẫn một mực đợi chờ anh chàng thư sinh mặt trắng . Với t́nh yêu mới nở, cô tưởng tượng h́nh dung của anh chàng ít ra cũng bằng chàng Kim :

"Phong tư tài mạo tuyệt vời
Vào trong phong nhă, ra ngoài hào hoa" .

Ngày tháng thoi đưa, sắp đến ngày hẹn . Chàng thư sinh bây giờ tuổi đă xấp xỉ lục tuần, râu tóc hoa râm, sám mặt phong trần v́ nỗi đời mưa nắng . Nhưng mối t́nh th́ vẫn tươi trẻ như thuở ban đầu, v́ nó vô h́nh vô tướng nên không có già bệnh như cái thể xác của anh . T́nh yêu đă không đổi, nên h́nh ảnh nàng trong tim anh không chút đổi thay, đó là nét đẹp đắm nguyệt say hoa của một lần sơ ngộ . Anh yêu, là yêu cái h́nh bóng của nàng th́ đúng hơn . V́ nếu nàng c̣n sống th́ chắc chắn bây giờ nàng cũng không c̣n như h́nh bóng anh tôn thờ .

Cái ngày hẹn ḥ đă đến . Anh chàng thắng bộ y phục mới tinh, chải lại mái tóc nửa đen nửa bạc không biết bao nhiêu lần, cố che dấu càng nhiều tóc bạc càng hay . Anh cũng kgông quên bôi dầu láng mượt như thời trang dạo đó . Nhưng làm ǵ th́ làm, không thể hóa trang cái già thành trẻ . Không thể nào xóa hết những vết hận năm tháng khắc sâu trên vừng tráng nhăn nheo .

"Phong trần đến cả sơn khê
Tang thương đến cả hoa kia cỏ này" .

Huống chi là con người, dù nó có nỗ lực bao nhiêu để xóa bỏ vết tích thời gian trên thân thể . Nhưng tâm hồn của chàng, mối t́nh si của chàng không chịu già theo tuổi tác, mà nó vẫn là mối t́nh đầu của tuổi đôi mươi, của cái lần sơ ngộ . Cho nên anh chàng hăng hái, hăm hở thuê xe tắc xi đến địa chỉ nàng hẹn để gặp lại t́nh xưa . Phần nàng cũng vậy, con tim rộn ră với t́nh yêu, với mộng đẹp và với h́nh ảnh chàng thư sinh khả ái . Chắc hẳn mặt chàng phải đẹp như mối tinh cùa chàng ! Chắc hẳn chàng phải tươi trẻ như hoa xuân phong nhụy ! Ôi, cảm động làm sao se là cái phút giây gặp gở ! Ngàn năm hồ dễ đă ai quên .

... Mỗi người sống trong tâm tưởng h́nh ảnh tuyệt vời của người kia, và của mối t́nh, tưởng tượng đến cái lúc gặp gỡ mà suưt chết ngất người v́ sung sướng . Chiếc xe tắc xi đă dừng lại trước một ngôi nhà chung cư dơ dáy . Nàng con gái đă ra đứng tựa cửa trông chờ . Mà nào thấy đâu bóng h́nh "hoàng tử của ḷng em" ? Chỉ là một cụ già trông càng già hơn do bởi nỗ lực làm cho có vẻ trẻ . Cô gái buột miệng hỏi :

- Ông kiếm ai ?
- Xin lỗi, cho tôi hỏi thăm nhà tiểi thư...
- Ông là ai ?
- Tôi là thư sinh ở trọ chùa Bà đầm . Xin cô cứ thưa với tiểu thư như vậy .
Cô gái ̣a khóc, nói trong tức tưởi :

- Không phải, không phải ! Trời ôi ! Chàng đă phụ t́nh, đă lừa dối ta ! Chàng đă si mê người khác, nên đưa ông già này đến thay ! Chàng lừa dối ta ! Thật chàng khinh ta quá mức !

Nàng ôm mặt bỏ chạy một mạch vào nhà trong . Cụ thư sinh lủi thủi lê bước trên đường về . Chàng như bừng tỉnh cơn trường mộng : h́nh ảnh cô tiểu thư đă chết thật rồi, nhờ chàng vừa tai nghe mắt thấy . Vâng, nhờ thấy người con gái sống, mà chàng chết được trong tim h́nh ảnh người con gái chết . Bấy lâu hồn ma vẫn sống mănh liệt trong ḷng chàng dưới h́nh ảnh một cô nương hoa nhường nguyệt thẹn . Nhưng bây giờ, sau mười lăm năm chờ đợi, chàng chỉ bắt gặp một cô gái nhan sắc tầm thường như trăm ngàn cô gái khác, nào có ǵ đâu ? Chàng trở về, giở lại kinh Kim Cương ra tụng, đến câu kết :

"Hết thảy pháp hữu vi
Như mộng, huyễn, bào, ảnh
Như sương, như chớp lóe
Hăy quán chiếu như thế" .

Chàng tỉnh ngộ, thầm nhủ : "Cám ơn nàng . Nàng đă đem lại cho ta SỰ THẬT . Nàng đă cho ta thấy cái phi lư của tưởng tượng . Ta sẽ không c̣n ôm giữ một h́nh ảnh nào, v́ Phật đă dạy : Pháp c̣n phải bỏ huống chi phi pháp . Nhan sắc nàng, cái nhan sắc mà mười lăm năm nay ta từng say đắm, đă không thực, huống chi là h́nh ảnh, hoài niệm về nhan sắc ấy . Cái thực đă không thực, huống hồ là mộng tưởng trong tâm" .

Trích "Đường Vào Nội Tâm" của Thích Nữ Trí Hải .