NGƯỜI NGÀY
XƯA
Thích Nữ Trí Hải
(Phóng
tác một mẫu truyện
Sinh là
anh học tṛ nghèo kiết xác, tha phương cầu học . Anh ở trọ trong một ngôi chùa,
ngày đêm dùi mài kinh sử để ứng thi
. Quan huyện sở tại cũng là người
xứ khác bổ nhiệm đến, thường lui
tới chùa v́ quan rất mộ đạo .
Quan có một cô con gái tuổi độ trăng tṛn, nhan
sắc mỹ miều diễm lệ .
Một hôm nhân ngày lễ Vu Lan, cô gái theo cha đến chùa . Vừa trông thấy người
ngọc, Sinh ôm ḷng thầm yêu trộm nhớ
. Nhưng chàng đă có vợ con ở quê nhà, lại
thuộc gia đ́nh nghèo khó, mà nàng th́ đang độ xuân
xanh, lá ngọc cành vàng . Chuyện
lương duyên thật khó nỗi ước mơ . Mối t́nh bị chướng duyên
ngăn trở càng thêm nồng nàng thắm thiết, mặc
dầu chưa một lời trao đổi, t́nh yêu chỉ
đơn phương . Chàng đành
nuốt nước bọt ngâm câu "t́nh tuyệt
vọng" :
" Ḷng ta chôn một khối t́nh
T́nh trong giây phút mà thành thiên thu" .
Nàng
thoáng hiện tới chùa một lần rồi không bao
giờ trở lại . Con
"người gieo thảm" đó để lại
trong ḷng Sinh một mối tương tư cay
đắng, v́ không thể nào trăm năm tính chuyện
vuông tṛn . H́nh ảnh nàng đang ám
ảnh Sinh một cách mănh liệt, th́ bỗng một hôm,
chàng nghe tin nàng đă chết . Ôi ! Rơ
thật là : "Ngày xuân xanh sơ ngộ để thiên thu" .
Mới
thấy nàng có một lần, nhưng Sinh lăn khóc
thảm thiết khi hay tin nàng ĺa trần .
May thay, tục lệ lúc bấy giờ ưa chôn
người chết ở nguyên quán, nên quan huyện
ướp xác quàng thây nàng tại ngôi chùa Sinh trú ngụ,
chờ ba năm sau sẽ đưa về cố quận . Từ đó Sinh được
đêm ngày gần gũi người đẹp trong quan tài . Mối t́nh si vẫn nồng
đượm, có lẽ c̣n mặn mà hơn xưa, bởi
lẽ giờ đây không c̣n ǵ ngăn cách .
Cái chết xóa tan mọi bất b́nh đẳng giữa con
người, phá đổ mọi ranh giới tài sản,
địa vị, giai câp... Mỗi bửa ăn, Sinh
đặt một mâm cơm trên nắp quan tài cúng cho
hương linh hưởng xong, chàng mới chịu hạ
xuống ăn . Chàng kể lể
với người trong quan tài như sau :
"Ối
nàng ơi ! Âm dương đôi ngă, nàng có thấu cho ḷng tôi
không ? Khi nàng c̣n sống, nàng là lá ngọc cành vàng, tôi chỉ
là một kẻ thư sinh bần hàn ăn nhờ ở
đậu, có khi nào đài gương soi đến
đậu bèo ! Nhưng tôi yêu nàng tha thiết, t́nh riêng
luống ra ngẩn vào ngơ . H́nh bóng
nàng đậm nét trong tim tôi . Bây giờ
nàng nằm đó, tôi đứng đây, cách nhau có một
tấm ván quan tài, chỉ trong gang tấc vậy mà thành ra
biết mấy trùng quan san ! Ôi ! Sao con tạo khéo trêu
người dường bấy ! Khi tôi được hân
hạnh gần gũi nàng, th́ nàng đă hóa ra người
thiên cổ, thành cái xác không hồn ! Ước sao nàng hăy
sống lại, tôi xin đổi bất cứ ǵ
để đôi ta được tái ngộ trên
dương trần ! Xin nàng chứng giám cho ḷng tôi" .
Bửa
ăn nào cũng vậy, việc cúng cơm và đọc
văn tế than khóc người đẹp trở thành
một tục lệ bất biến trong đời chàng
thư sinh . "Hữu cầu tất
ứng", lời cầu nguyện của chàng chẳng
bao lâu cảm ứng được vong hồn
người chết . Một đêm nàng
hiện về thỏ thẻ :
"Cảm
tấm t́nh si của chàng, em đă xin với Diêm
vương cho em được tái sinh vào ngôi nhà số 555,
đường Nguyễn văn Trổi, thành phố
Hồ Chí Minh . Mười lăm năm
sau đúng vào ngày rằm tháng bảy, chàng hăy đến t́m
em ở đó, chúng ta sẽ gặp gỡ để
vầy mối lương duyên . Nhưng
chàng ôi, Diêm vương có ra một điều kiện . Muốn tái sinh, em phải nhờ
người thân chí thành tụng một tạng kinh Kim
Cương th́ mới được như ư
. Vậy, nếu chàng có ḷng, xin hăy tụng kinh cho em" .
Sinh
tỉnh dậy mừng rỡ, ghi rơ ngày tháng đă hẹn
lên vách, ghi luôn cả địa chỉ mới của cô gái . Từ đó chàng xếp bút nghiên, chuyên
chú tụng kinh Kim Cương đến sáu ngàn lần
như nàng dặn, phải hết mất ba năm
. Năm đó chàng đă bốn mươi lăm
tuổi, c̣n những mười hai năm nữa mới
gặp lại người đẹp ngày xưa ! Sinh
vẫn ôm ḷng chờ đợi, h́nh ảnh yêu kiều
của nàng mỗi ngày một đậm trong trí
tưởng của chàng .
Về
phần cô gái, quả nhiên thần thức cô đă thác sinh
vào một gia đ́nh thường dân ở địa
chỉ trên, để đáp lại tấm t́nh si của
anh học tṛ . Cô mang h́nh dáng một cô gái
nhu ḿ dễ yêu, nhưng không có ǵ gọi là cá lặn chim sa
cho lắm . Mối t́nh đeo
đẳng từ lúc c̣n nằm trong quan tài, khiến
tiềm thức cô vẫn một mực đợi chờ
anh chàng thư sinh mặt trắng .
Với t́nh yêu mới nở, cô tưởng tượng
h́nh dung của anh chàng ít ra cũng bằng chàng Kim :
"Phong
tư tài mạo tuyệt vời
Vào trong phong nhă, ra ngoài hào hoa" .
Ngày
tháng thoi đưa, sắp đến ngày hẹn
. Chàng thư sinh bây giờ tuổi đă xấp
xỉ lục tuần, râu tóc hoa râm, sám mặt phong trần
v́ nỗi đời mưa nắng .
Nhưng mối t́nh th́ vẫn tươi trẻ như
thuở ban đầu, v́ nó vô h́nh vô tướng nên không có
già bệnh như cái thể xác của anh .
T́nh yêu đă không đổi, nên h́nh ảnh nàng trong tim anh
không chút đổi thay, đó là nét đẹp đắm
nguyệt say hoa của một lần sơ ngộ
. Anh yêu, là yêu cái h́nh bóng của nàng th́ đúng hơn . V́ nếu nàng c̣n sống th́ chắc
chắn bây giờ nàng cũng không c̣n như h́nh bóng anh tôn thờ .
Cái ngày
hẹn ḥ đă đến . Anh chàng
thắng bộ y phục mới tinh, chải lại mái tóc
nửa đen nửa bạc không biết bao nhiêu lần,
cố che dấu càng nhiều tóc bạc càng hay
. Anh cũng kgông quên bôi dầu láng mượt như
thời trang dạo đó . Nhưng làm ǵ
th́ làm, không thể hóa trang cái già thành trẻ .
Không thể nào xóa hết những vết hận năm
tháng khắc sâu trên vừng tráng nhăn nheo .
"Phong
trần đến cả sơn khê
Tang thương đến cả hoa kia cỏ này" .
Huống
chi là con người, dù nó có nỗ lực bao nhiêu
để xóa bỏ vết tích thời gian trên thân thể . Nhưng tâm hồn của chàng,
mối t́nh si của chàng không chịu già theo tuổi tác, mà
nó vẫn là mối t́nh đầu của tuổi đôi
mươi, của cái lần sơ ngộ .
Cho nên anh chàng hăng hái, hăm hở thuê xe tắc xi
đến địa chỉ nàng hẹn để gặp
lại t́nh xưa . Phần nàng cũng
vậy, con tim rộn ră với t́nh yêu, với mộng
đẹp và với h́nh ảnh chàng thư sinh khả ái . Chắc hẳn mặt chàng phải
đẹp như mối tinh cùa chàng ! Chắc hẳn chàng
phải tươi trẻ như hoa xuân phong nhụy ! Ôi,
cảm động làm sao se là cái phút giây gặp gở ! Ngàn
năm hồ dễ đă ai quên .
...
Mỗi người sống trong tâm tưởng h́nh ảnh
tuyệt vời của người kia, và của mối
t́nh, tưởng tượng đến cái lúc gặp
gỡ mà suưt chết ngất người v́ sung sướng . Chiếc xe tắc xi đă
dừng lại trước một ngôi nhà chung cư dơ dáy . Nàng con gái đă ra đứng tựa
cửa trông chờ . Mà nào thấy đâu
bóng h́nh "hoàng tử của ḷng em" ? Chỉ là một
cụ già trông càng già hơn do bởi nỗ lực làm cho có
vẻ trẻ . Cô gái buột miệng
hỏi :
- Ông
kiếm ai ?
- Xin lỗi, cho tôi hỏi thăm nhà tiểi thư...
- Ông là ai ?
- Tôi là thư sinh ở trọ chùa Bà đầm
. Xin cô cứ thưa với tiểu thư như vậy .
Cô gái ̣a khóc, nói trong tức tưởi :
- Không
phải, không phải ! Trời ôi ! Chàng đă phụ t́nh,
đă lừa dối ta ! Chàng đă si mê người khác, nên
đưa ông già này đến thay ! Chàng lừa dối ta !
Thật chàng khinh ta quá mức !
Nàng ôm
mặt bỏ chạy một mạch vào nhà trong
. Cụ thư sinh lủi thủi lê bước trên
đường về . Chàng như
bừng tỉnh cơn trường mộng : h́nh ảnh cô
tiểu thư đă chết thật rồi, nhờ chàng
vừa tai nghe mắt thấy . Vâng,
nhờ thấy người con gái sống, mà chàng chết
được trong tim h́nh ảnh người con gái chết . Bấy lâu hồn ma vẫn sống
mănh liệt trong ḷng chàng dưới h́nh ảnh một cô
nương hoa nhường nguyệt thẹn
. Nhưng bây giờ, sau mười lăm năm
chờ đợi, chàng chỉ bắt gặp một cô gái
nhan sắc tầm thường như trăm ngàn cô gái khác,
nào có ǵ đâu ? Chàng trở về, giở lại kinh Kim
Cương ra tụng, đến câu kết :
"Hết
thảy pháp hữu vi
Như mộng, huyễn, bào, ảnh
Như sương, như chớp lóe
Hăy quán chiếu như thế" .
Chàng
tỉnh ngộ, thầm nhủ : "Cám ơn nàng . Nàng đă đem lại cho ta SỰ THẬT . Nàng đă cho ta thấy cái phi lư
của tưởng tượng . Ta
sẽ không c̣n ôm giữ một h́nh ảnh nào, v́ Phật
đă dạy : Pháp c̣n phải bỏ huống chi phi pháp . Nhan sắc nàng, cái nhan sắc mà
mười lăm năm nay ta từng say đắm, đă
không thực, huống chi là h́nh ảnh, hoài niệm về
nhan sắc ấy . Cái thực đă không
thực, huống hồ là mộng tưởng trong tâm" .
Trích
"Đường Vào Nội Tâm" của Thích Nữ
Trí Hải .