Quét lá
Vĩnh Hảo
Thầy trụ tŕ vóc người gầy g̣,
xương xẩu như một nhà tu khổ hạnh
nhưng thầy làm việc rất mau mắn, tươm
tất. Cứ đến chùa mà nh́n cách thầy điều
động công việc trong một ngày lễ lớn th́
biết thầy có óc tổ chức và giỏi dang như
thế nào. Thầy sống b́nh dị, hiền ḥa, ai
gặp cũng thấy cảm mến. Nhờ vậy mà ngôi
chùa nhỏ trở nên rất cần thiết cho cái xóm lao
động nghèo khổ này. Năm ngoái có vài bổn
đạo ở thị xă đến viếng chùa và
muốn cúng tiền để thầy cất lầu cao
lên. Thầy không nhận. Nguyên do rất đơn giản:
thầy không muốn mái chùa cao khỏi những mái nhà
ọp ẹp chung quanh cũng như vượt quá tầm
nh́n của những con người lam lũ trong xóm. Thầy
chú trọng việc cảm hóa, dạy dỗ kẻ khác
trong việc học đạo cũng như giúp đỡ
họ lúc khó khăn hơn là xây dựng chùa tháp đồ
sộ nguy nga để rồi không lợi ích ǵ thiết
thực cho những con người đau khổ.
Một hôm, trời hăy c̣n mờ sáng, thầy
đang ngồi đọc sách th́ thấy thấp thoáng ngoài
vườn chùa một chú bé trai đâu chừng mười
hai tuổi đang đi dạo trong sân, quanh tượng
Bồ Tát Quán Thế Âm. Giờ này ít có ai đến chùa.
Sự hiện diện của chú bé vào lúc mờ sáng như
vầy khiến thầy cảm thấy có một cái ǵ khác
thường. Trông chú bé mặt mày sáng láng thông minh, ăn
bận tươm tất chứ không lem luốc như
lũ trẻ hàng xóm. Từ trong nh́n ra, thầy thấy rơ
chú bé, nhưng chú bé không nh́n thấy thầy. Tự dưng thầy
lưu tâm đến chú bé như đọc được
nơi chú cái nét đặc biệt mà lại quen thuộc nào
đó. Thầy nhớ năm xưa khi thầy c̣n bé sắp
sửa đi tu, thầy cũng đến chùa và lẩn
quẩn quanh sân với một vẻ tŕu mến như
vậy. Lúc đó, thầy thấy thế giới của chùa
trở thành ngôi nhà thân yêu quen thuộc của ḿnh. Cảm
giác đầu tiên của thầy bấy giờ khi
bước chân vào chùa chẳng khác ǵ cảm giác của
một gă giang hồ lâu năm trở về căn nhà
xưa của ḿnh vậy. Nay h́nh ảnh chú bé dạo sân chùa
gợi lại nơi thầy kỷ niệm dễ
thương của ngày cũ. Chú bé dừng lại
trước tượng Quán Thế Âm, ngước mắt
lên nh́n đức Bồ Tát như đang muốn nói lên
ước nguyện nào đó của chú. Thầy xúc
động nhớ lại rơ ràng cách đây ba mươi
năm trước thầy cũng đứng trước
tượng Bồ Tát để cầu nguyện cho sự
xuất gia của ḿnh được thành tựu. Có lẽ
chú bé đang dự tính xuất gia như thầy xưa kia,
thầy nghĩ thầm như vậy. Thầy xếp sách lại,
từ từ bước ra khỏi pḥng để ra sân
chùa. Ngang nhà bếp, thầy nhặt cây chổi có cán dài mang
ra sân. Sân hăy c̣n ướt nước v́ thầy đă
tưới cây và rưới nước sân từ hồi
năm giờ sáng sau khi tụng thời công phu khuya. Bây
giờ thầy quét, đất không lên bụi. Lâu nay, v́ chùa
không có chú tiểu nào, thầy đảm trách luôn việc
quét sân chùa.
Thầy quét từ hiên bếp dần ra sân
trước. Vừa quét thầy vừa nhớ lại
năm xưa sư phụ của thầy cũng quét sân và
thầy là chú bé đến làm quen với sư phụ
để học cách quét lá đa và xin tham dự vào hàng
ngũ những thiên thần quét lá. Lần đầu
gặp sư phụ, thầy đă thấy cảm mến
lạ thường, như thể thầy t́m lại
được một người thân lâu ngày xa cách. Sư phụ
nhận thầy làm đệ tử mà không cần sự
cho phép của cha mẹ, bởi v́ thầy là một đứa
bé mồ côi trốn từ cô nhi viện ra. Sau khi thế
phát cho thầy trở thành một chú tiểu, sư phụ
đến cô nhi viện để thông báo cho d́
phước ở đó biết rằng chú bé tên Nguyên
đă xuất gia đầu Phật. D́ phước
biết tiếng sư phụ là một vị chân tu và cũng
là một mạnh thường quân thường quan tâm
đến trẻ mồ côi, đă từng ủng hộ
vừa tâm lực vừa sản vật cho cô nhi viện nên
d́ hoan hỷ và lo giúp đỡ mọi thủ tục cho sự
xuất viện của chú Nguyên, xem như chú đă có
người xin nhận làm con nuôi. Quả vậy, bao nhiêu
t́nh cảm, sư phụ dành trọn cho chú, chăm sóc chú
từ cơm ăn áo mặc, học hành cho đến công
phu tu niệm—cái t́nh đó so với t́nh phụ tử e c̣n
nặng hơn. V́ không có cha mẹ nên chú Nguyên không
tưởng ra được t́nh phụ tử và mẫu
tử to lớn ra sao. Nhưng chú nghĩ nếu chú có cha
mẹ th́ cha mẹ chú cũng chỉ lo cho chú ăn học
(như sư phụ chú từng làm) chứ không thể
chăm sóc được cho vườn tâm của chú
bằng sự giáo dục tâm linh qua giáo lư và công phu tu
tập. Từ sư phụ, chú Nguyên t́m lại
được ṿm trời đă mất của chú. Chẳng
may, năm chú Nguyên thọ đại giới, tức là
chính thức trở thành một vị tỳ kheo, tăng
sĩ của giáo hội, th́ sư phụ viên tịch. Lúc
đó chú mới tṛn hai mươi tuổi. Chú thay sư
phụ đảm nhận chức trụ tŕ ngôi chùa cho
đến ngày hôm nay. Hơn hai mươi năm rồi,
chú Nguyên, tức là thầy trụ tŕ bây giờ, đă tu
tập một ḿnh như vậy giữa xóm nghèo này chứ
không có một bạn đồng tu hay một đệ
tử xuất gia nào để chia xẻ niềm vui
học đạo. Thầy không hiểu sao từ sư
phụ rồi đến lượt thầy nữa,
lại không có cái duyên thu nạp nhiều đệ tử
xuất gia như những tăng sĩ ở các chùa khác. Có
lẽ trong đạo cũng như ngoài thế tục,
mỗi người đều có một lối đi,
một đời sống riêng (mà trong đạo gọi là
biệt nghiệp), không ai giống ai, nhưng đôi khi: cha
nào con nấy như ở thế tục, và thầy nào tṛ
nấy như ở trong đạo. Bây giờ nh́n thấy
chú bé trước sân chùa, thầy bỗng có linh cảm
rằng chú bé sẽ là kẻ tiếp nối thầy trong
sứ mệnh hoằng
Thầy quét gần tới sân trước th́
chú bé nh́n thấy thầy. Chú hơi bối rối một
thoáng rồi đứng chắp tay cúi đầu chào
thầy từ xa khi thấy thầy nh́n ḿnh. Thầy
rất hoan hỷ đón nhận cái chào rất đúng phép
của chú. Thầy nghĩ bụng, "chắc chú ấy
đă từng đi chùa với cha mẹ chứ không
phải như ḿnh hồi trước. Ḿnh ở cô nhi
viện của nhà thờ nên chỉ biết cầu
nguyện, làm dấu thánh giá và hát Thánh ca của Thiên Chúa giáo
chứ đâu có biết chắp tay chào sư phụ như
chú bé này." Thầy đáp lễ chú bằng cách gật
đầu chào lại. Rồi thầy cúi xuống quét
tiếp. Chú bé liền bước đến chỗ
thầy, lễ phép nói:
"Bạch thầy, để con quét sân giúp
thầy."
"Con biết quét không?" thầy vừa
hỏi vừa ngạc nhiên khám phá rằng chú bé nói năng
như người biết lễ nghi trong chùa.
"Bạch thầy, biết. Quét sân chùa
cũng giống như quét sân ở nhà."
"Giống mà thật ra không giống con
ạ."
"Vậy thầy dạy con quét sân chùa
đi."
"Con thực sự muốn học không? Được, con
lắng nghe nhé. Khi quét chùa miệng đọc câu:
Cần tảo
già-lam địa
Thời thời
phước huệ sanh
Tuy vô tân khách chí
Diệc hữu
Thánh nhân hành.
tức là: siêng
năng quét đất già-lam th́ phước đức và
trí tuệ càng ngày càng thêm lớn. Dù không có khách khứa
đến chùa th́ cũng có thánh nhân hay thiện thần qua
lại. Ngoài ra, quét chùa phải quét trong chánh niệm,
tức là chỉ chú tâm vào việc quét chứ không để
tâm lan man nghĩ đến chuyện khác. C̣n nữa, quét rác
phải quét kỹ lưỡng, không để sót lại
cọng rác hay chiếc lá nào. Những cọng rác lớn
nhỏ kẹt trong hốc đá như vầy phải moi
ra cho được, không để rác rưới ẩn
nấp, tụ lại. Chưa hết, quét không để
lại dấu vết nào trên đất, tức là không
để lại những vết tích của chổi kéo
thành lằn vẽ, thành đường ranh trên đất.
Gặp chỗ đất cát như chỗ này, bắt buộc
phải để lại dấu vết th́ phải
để lại những dấu vết ngay hàng thẳng
lối chứ không quệt qua quệt lại một cách
cẩu thả, lười biếng. Quét như vậy
cũng y như là con cầm bút mà vẽ một bức tranh
vậy. Nhưng bức tranh ở đây, nơi cửa
chùa, chỉ cần những nét ngay thẳng chứ không
cần những nét ngửa nghiêng xô lệch. Tâm con sẽ
hiện rơ trên từng đường chổi lướt
đi trên nền đất. Cứ nh́n cái sân sau khi quét là
thấy được cái tâm của người quét. C̣n
rất nhiều điều mà con cần học trong
việc quét chùa. Thầy chỉ nói sơ lược cho con
biết mà thôi. Sao, con thấy quét chùa thế nào và có
thấy là khác với quét sân nhà không?"
"Bạch
thầy, khác. ở nhà, khi chị ở bị bệnh,
mẹ con bảo con ra quét sân, con chỉ quét mau cho xong chứ
không nghĩ ǵ hết," chú bé ngưng một lúc rồi
nói tiếp "quét chùa khó quá thầy há, nhưng con sẽ
quét được."
"Con muốn
quét chùa lắm sao?" thầy hỏi với giọng xúc
động, hồi hộp.
"Dạ... con
muốn," chú bé đáp.
"Con ở
đâu đến đây?"
"Bạch
thầy, con ở phố," chú bé đáp với chút
ngập ngừng. Thầy hỏi tiếp:
"Sao mới sáng
sớm mà con đă đến đây? con đi với ai hay
đi một ḿnh?"
"Bạch
thầy... con đi một ḿnh."
"Con mấy
tuổi rồi? sao dám đi một ḿnh từ phố
xuống xóm này?"
"Dạ con mười hai tuổi. Tết
rồi mẹ con có dẫn con đi hành hương vào
lễ chùa này nên con biết đường."
"Con đi sớm như vậy... ủa,
con đi bằng cách nào mà có mặt ở đây giờ này?"
Chú bỗng bật khóc. Thầy vỗ vai xoa
đầu chú, khuyên giải:
"Nín đi con, con có chuyện ǵ cứ
kể thầy nghe để thầy giúp cho."
Khóc như tức tưởi một hồi
chú bé mới dịu dần rồi nói:
"Con trốn nhà để đi tu. Ba
mẹ con không cho con đi tu nên con trốn."
"Vậy sao! Con trốn đi hồi nào?"
"Bạch thầy con mới đi hồi
khuya này thôi. ở nhà ai cũng c̣n ngủ nên không biết con
đi."
Thầy thấy khó xử, suy tính một lúc
rồi nói:
"Nếu con thật sự muốn đi
tu th́ đến đây tu với thầy. Nhưng...
phải có sự đồng ư của ba mẹ con mới được.
Luật ở chùa chỉ nhận người xuất gia
dưới mười tám tuổi nếu có sự cho phép của
cha mẹ hoặc anh chị lớn. Riêng thầy, thầy rất
vui mừng đón nhận con vào chùa. Con nghĩ là con có
thể xin phép ba mẹ được không?"
Chú bé ngẫm nghĩ như đang t́m câu
trả lời, rồi chú nói:
"Nếu con xin phép được th́ con
đâu có trốn nhà."
"Ừ nhỉ, vậy mà thầy nghĩ
không ra. Ba mẹ con nói sao mà không cho con đi tu?"
Chú bé ôn lại lời ba mẹ đă nói
với ḿnh:
"Ba mẹ con nói đi tu khổ lắm,
con không tu nổi đâu. Ba mẹ con c̣n nói là con c̣n con nít,
biết cái ǵ đâu mà đ̣i tu. Với lại... ba mẹ
con nói là ở nhà đâu có thiếu cơm thiếu gạo,
sao mà đ̣i đi tu."
Thầy ph́ cười:
"Đâu phải thiếu cơm thiếu
gạo mới đi tu. Cũng không phải là con nít không
biết tu, người lớn mới biết tu. Hồi
thầy đi tu, thầy mới có mười hai tuổi,
tuổi của con bây giờ. Không có ǵ trở ngại trong
việc lớn tuổi hay nhỏ tuổi cả. Lớn
tuổi đi tu cũng được mà nhỏ tuổi
đi tu cũng được. Sao cũng tốt cả.
Điều quan trọng là tu mà thôi. Có điều, theo kinh
nghiệm của thầy, thầy thấy rằng tuổi
nhỏ xuất gia dễ thành công hơn. Những
người lớn... cái đầu họ già đi
rồi: đầy ắp những thành kiến, những định
kiến, những thói tật, những cố chấp,
bảo thủ, những... à, chắc con không hiểu
những danh từ đó. Tóm lại là người lớn
có cái đầu chai sạn, khó mà vào được cửa
đạo một cách thong dong nhẹ nhàng như tuổi
thơ vô tư của con được. C̣n nữa, những
cái như oai-nghi tế-hạnh, à... con cũng không hiểu
danh từ này.. tóm lại là sự trau luyện kỷ
luật và đức hạnh, tức là hạnh kiểm
đó, chỉ có thể trau luyện một cách hoàn hảo
qua thời gian ấu thơ. Các thầy lớn tuổi
mới xuất gia không có được những oai nghi
tế hạnh mà những thầy khác luyện tập
từng giờ từng phút từ thuở nhỏ. Cũng
có người lớn tuổi đi tu thành công, nhưng
đa phần là các vị đồng chơn xuất gia,
tức là những người đi tu từ nhỏ,
trở thành rường cột của đạo pháp. À,
nói vậy chắc con không hiểu. Thầy nói tóm cho con... rằng
đi tu lúc nhỏ tuổi có cơ hội thành công nhiều
hơn là để lớn tuổi mới đi tu. Ḱa, con
nh́n lên trời xem, con thấy mây bay không. Đó, cái ǵ
nhẹ th́ mới bay được trong không gian bao la. Phật
pháp cũng vậy, là ṿm trời cao rộng mà chỉ có
những tâm hồn nhẹ nhàng như mây trắng mới
bay qua nổi. Tuổi thơ, như sợi mây mỏng,
như cánh chim hiền, không cố gắng nhiều mà tâm
hồn lúc nào cũng có thể cùng với trời cao ḥa
chung một nhịp. Con chim nếu không tập bay lúc
nhỏ th́ khi lớn chỉ biết đi chứ không
biết bay. Đứa bé không tập đi th́ khi lớn lên
cũng chỉ biết ḅ chứ không biết đi, dù có hai
chân rắn chắc. Những chuyện dễ dàng như
thế mà không chịu tập từ nhỏ th́ lớn
cũng đă trở thành chuyện khó khăn, khổ
nhọc cho ḿnh. Huống chi, tu là tập bay giữa vũ
trụ bao la bát ngát, là tập đi trên con đường thênh
thang không cửa không lối! Đi tu là ǵ? Là trở về
với tuổi ấu thơ của ḿnh. Chờ cho lớn
tuổi, cho già khụ đi mới tính chuyện trở
về th́ xa lắm, khó ḷng về tới nơi tới
chốn được. Cho nên đi tu lúc bé chính là giữ
cho cái hồn nhiên thiên thần của ḿnh không bị
mất đi. Bảo vệ vật quí trong túi của con dù ǵ
cũng dễ hơn là đánh mất nó rồi lại
đi t́m nó, phải không? Người lớn đi tu cũng
được chứ chẳng phải không, nhưng...
nếu không có tuệ căn và chí nguyện xuất trần
cực mạnh, nếu không dốc ḷng cầu đạo,
khổ nhọc tu tập như thái tử Tất-Đạt-Đa
th́ một đời xuất gia kể như uổng phí mà
thôi."
Thầy nói ngang đó th́ ngưng lại,
sực nhớ rằng năy giờ ḿnh nói với một chú
bé mà như nói với một người bạn ngang
tuổi ḿnh. Tuy vậy, qua đôi mắt thông minh của chú
bé, thầy như cảm nhận rằng chú ấy có
thể vượt lời mà hiểu được ư
thầy. Thầy tŕu mến hỏi:
"Con tên ǵ?"
"Bạch thầy, con tên Thông."
"Tại sao con muốn đi tu đến
độ cha mẹ không cho lại trốn nhà mà đi?"
Thông suy nghĩ một lúc rồi trả
lời thầy:
"Bạch
thầy, con không biết sao nữa. Con chỉ thấy... con
chỉ thấy con thích đi tu quá, rồi con xin ba mẹ
đi tu."
"Con đến
chùa, thấy thích chùa rồi đ̣i đi tu, hay là con đang
ở nhà bỗng dưng thấy thích đi tu?"
Thông cười
như được thầy hiểu và nói trúng ư ḿnh,
đáp ngay:
"Dạ, con
đi chùa với mẹ, thấy cảnh chùa tự nhiên con
muốn đi tu chứ không biết sao nữa."
Thầy gật gù,
rồi cười tủm tỉm, nghĩ thầm:
"Đơn giản như vậy thôi. Thế giới
của con chim là bầu trời, nó được thấy
bầu trời th́ nó thích. Đâu có cần phải hiểu
v́ sao. C̣n những chàng thanh niên nhiệt huyết của
thế gian thường đến chùa học đạo
hoặc xin xuất gia th́ mang theo họ những lư
tưởng, những hoài băo, những ước nguyện
cao xa lắm: nào là học làm Phật làm Tổ, nào là
đốn ngộ thiền tâm, nào là hoằng
Thầy lại hỏi:
"Con nói con
mới trốn đi hồi khuya, vậy con đi bằng
ǵ đến đây?"
"Bạch
thầy... con đi bằng xe ngựa."
"Bằng xe
ngựa?" thầy hỏi rồi bật cười,
"xe đông khách không vậy con?"
Thông ngạc nhiên không
hiểu sao thầy lại thắc mắc chi tiết
đó. Ngẫm nghĩ một lúc, chú đáp:
"Bạch
thầy, lúc đó c̣n sớm chưa có ai đi nên chỉ có
con với bác đánh xe ngựa thôi."
Thầy bật
cười vui vẻ:
"Năm xưa
thái tử Tất-Đạt-Đa rời bỏ cung
điện xuất gia và cỡi con ngựa tên là
Kiền-Trắc để vượt thành. Chỉ có
một người hầu cận đi theo thái tử thôi.
Con bỏ đi giữa khuya trên chiếc xe ngựa trông
cũng giống thái tử xuất gia quá hả!
Người hầu cận của con là bác đánh xe
đó."
Thông cười
sung sướng như được thầy tán
đồng và khích lệ việc trốn nhà đi tu
của ḿnh vậy. Chú hỏi:
"Bạch
thầy, con trốn nhà đi tu... có được không?"
"Ư con muốn
hỏi là... việc đó đúng hay sai hả?"
"Bạch
thầy, phải. Con hỏi là đi tu như vậy có
đúng không."
Thầy ngập
ngừng một lúc:
"V́ chí xuất
gia của con quá mạnh mà gia đ́nh cản trở mới
khiến con bỏ nhà đi tu như vậy. Điều
đó không phải là sai v́ nếu sai th́ thái tử
Tất-Đạt-Đa cũng đă sai: ngài đă bỏ
nhà đi tu một cách lén lút vào giữa khuya, gia đ́nh ngài
không ai hay biết. Tuy nhiên, hoàn cảnh của con không
giống như hoàn cảnh của thái tử. Con c̣n bé, khi con
bỏ nhà đi tu, ba mẹ con không biết có thực là con
đă vào chùa hay con đi lạc ở nơi chốn nào. Lúc
thái tử đi tu th́ ngài đă trưởng thành, gia
đ́nh không lo là ngài bị lạc đường lạc
lối. Ngài cũng là người học nhiều hiểu
rộng, có chí khí, có bản lănh, có lập trường, nên
gia đ́nh không sợ ngài đi bụi đời hoặc
rong chơi lêu lỏng. Vậy mà khi vào rừng rồi, ngài
cũng không quên gửi lại mái tóc và đôi lời
nhắn nhủ với gia đ́nh nhờ người
hầu cận đem về. C̣n con, bác đánh xe ngựa có nhắn
tin dùm con không? Chắc là không rồi. Cho nên, gia đ́nh con
sẽ lo âu, mọi người sẽ đổ ra
đường đi t́m kiếm con, sợ con bị
bắt cóc hoặc đi lạc đường, hoặc bị
bạn xấu rủ đi bụi đời, phải
không? Trước khi đi con có viết thư để
lại cho ba mẹ không?"
"Bạch
thầy, có. Con có viết cho ba mẹ con lá thư, nói
rằng con muốn đi tu, ba mẹ đừng lo lắng
cho con và đừng t́m kiếm con."
"Chà, viết
như vậy thôi th́ ba mẹ con làm sao yên tâm nổi."
"Chứ
viết sao, bạch thầy?"
Thầy găi
đầu ngẫm nghĩ, rồi nói:
"Thầy
cũng chẳng biết viết sao. Hồi đó thầy
đi tu cũng trốn đi nhưng trốn cô nhi viện
chứ không có trốn nhà như con. Thầy không có ba mẹ
nên... thầy không biết là phải viết làm sao. Hơn
nữa, thầy đâu biết tính ba mẹ con ra sao. Con
biết rơ ba mẹ th́ con mới viết được. À, con có nói là con sẽ đi tu ở chùa nào
không?"
"Bạch thầy, không. V́ con không muốn
ba mẹ con tới đây," Thông đáp liền.
"Bộ con sợ ba mẹ con lắm
hả? Ba mẹ con hay đánh đập con lắm sao?"
"Bạch thầy, không phải. Ba mẹ
con hiền lắm, không bao giờ đánh con. Nhưng... con
không muốn ba mẹ đến đây rồi bắt con
trở về nhà."
"Tại sao con không nghĩ rằng khi ba
mẹ thấy con quyết chí, ba mẹ sẽ đồng ư
cho con đi tu chứ không ngăn cản con nữa?"
"Bạch thầy, con nghĩ ba mẹ
sẽ không đồng ư v́ hồi trước con có
người chị cũng khóc lóc đ̣i đi tu, ba mẹ
con đă cho phép đi. Chị ấy đi tu chưa
được một năm th́ đ̣i về nhà, không
chịu ở chùa nữa. Ba mẹ con thấy vậy nên
không thích nghe con nói chuyện đi tu nữa. Ba mẹ con
sợ con sẽ giống như chị con."
"Ồ, ba mẹ con lầm rồi. Con trai
với con gái khác nhau chứ, con đồng ư không? Ngay
cả chuyện trốn nhà đi tu, cũng chỉ có con
trai mới dám làm chứ con gái hầu như không. Theo
thầy thấy, ba mẹ không nên cản trở con."
Mắt Thông sáng lên. Chú vui mừng v́ thầy
biểu đồng t́nh với ḿnh. Chú nói:
"Vậy con đâu có sai hở thầy?"
"Ừ, thầy đă nói khi năy rồi,
rằng trốn nhà đi tu không có sai. Tuy nhiên, phải làm
sao cho gia đ́nh yên ḷng kẻo tội nghiệp họ. Con
có biết là... ba mẹ và các anh chị em ở nhà thương
con lắm không? Con bỏ đi, gia đ́nh lo lắng buồn
rầu lắm."
"Vậy con phải làm sao, bạch
thầy?"
Thầy suy nghĩ hồi lâu, đột nhiên
hỏi:
"Sao con không đến đây hỏi
thầy trước về chuyện đi tu rồi sau
đó hăy tính đến chuyện trốn nhà!" Nói đến
đó, thầy thấy ḿnh lỡ lời, có vẻ như
khuyến khích chuyện trốn nhà của Thông vậy. Thầy
bèn chữa:
"Ư thầy nói là nếu con đến
đây thưa chuyện với thầy trước
biết đâu thầy có cách hay để chỉ bày cho con,
khỏi phải trốn nhà."
Thông im lặng như hối tiếc. Thầy
xoa đầu Thông rồi nắm tay dắt chú đi ṿng
ṿng sân chùa. Vừa đi thầy vừa nói:
"Chuyện đi tu của con thầy
nghĩ cũng dễ thôi chứ không khó. Con xin không
được nhưng thầy xin dùm có lẽ là
được."
"Thật hở thầy?" Thông mừng
rỡ.
"Thật, nhưng bây giờ thầy tṛ
ḿnh chưa kịp về nhà con th́ ba mẹ con kéo
đến đây rồi."
Thông giựt ḿnh, trố mắt lên nh́n
thầy như muốn hỏi v́ sao thầy nói vậy. Thầy
mỉm cười nói:
"Ngoài chùa này ra con có biết ngôi chùa nào khác
không?"
"Con chỉ biết một chùa ở
gần nhà với chùa này thôi," Thông ngây thơ đáp.
Thầy cười cười nói:
"Vậy th́ ba mẹ con sẽ đến
ngôi chùa gần nhà xem thử có con ở đó không; nếu
không có, họ sẽ đến đây, phải không?"
Lúc đó Thông mới sực nghĩ ra là chú
muốn nhảy một bước xa thật xa nhưng
cũng không xa khỏi tầm tay níu kéo ràng buộc của
gia đ́nh. Khả năng trốn nhà của chú cũng
chỉ đến đó là cùng. Chú không thể trốn xa
hơn. Chú chỉ biết t́m đến ngôi chùa ở thôn
quê duy nhất mà chú có đến một lần
trước đây. Bây giờ chú mới biết rằng
chuyện đi tu của chú chưa có ǵ làm chắc
chắn. Lúc t́m đến chùa này, chú chỉ nghĩ thật
đơn giản là nội trong ngày hôm nay, chú sẽ
thưa với thầy ư nguyện xuất gia của ḿnh;
thầy sẽ đồng ư, và chú sẽ trở thành
một chú tiểu ở chùa, không ai có thể ngăn
cản được chú. Hóa ra sự việc không dễ
dàng như chú nghĩ. Đi tu là chuyện tốt mà cũng phải
có sự đồng ư của cha mẹ nữa sao! Vậy
th́ trốn nhà làm ǵ! Trước đây chú c̣n nghĩ
rằng chùa là một nơi chốn của tự do, chùa
rất rộng răi, dễ dăi và sẵn sàng đón tiếp
mọi người. Vậy mà nay chú đến chùa xin
xuất gia th́ thầy nói phải có sự cho phép của gia
đ́nh mới được chấp nhận. Chú thất
vọng, mặt chú sầm xuống, buồn bă. Đôi
mắt long lanh của chú bây giờ trông tội nghiệp
như đôi mắt của một con nai con bị lạc
bầy mà chẳng ai giúp đỡ. Thấy Thông bắt
đầu bồn chồn, líu quíu như kẻ chạy
trốn sợ bị đuổi kịp, thầy
thương cảm ôm vai chú, nói:
"Con đừng lo. Xuất gia là việc
lớn. Chính v́ lớn mà gặp nhiều trở ngại
gian nan. Nếu con giữ chí bền chặt th́ lo ǵ không
vượt khỏi những nghịch cảnh."
"Bạch
thầy, xin thầy giúp con. Ba mẹ con mà đến đây
con không biết làm sao... Con muốn đi tu..."
Thông vừa nói
đến đó th́ thấy thầy nhướng mắt
nh́n ra ngoài cổng chùa. Thông liền quay lại và thấy ba
mẹ ḿnh vừa mới đến. Ba Thông đang dựng
chiếc xe gắn máy ở trước cổng chùa. Mẹ
Thông vội vàng xuống xe. Cả hai nh́n vào chùa và thấy
ngay đứa con ḿnh đang đứng với vị
thầy trụ tŕ mà họ từng gặp trước
đây vào mỗi kỳ lễ lớn. Thấy
được đứa con trai bé bỏng là hai ông bà vui
mừng, thở nhẹ. Phản ứng của Thông lúc
đó rất tội nghiệp: chú định quay ḿnh
bỏ chạy. Thầy nắm tay giữ chú lại, nói
vừa đủ cho chú nghe trong khi ba mẹ chú đang
bước vào cổng chùa, cách chỗ hai thầy tṛ một
khoảng sân rộng:
"Con yên tâm
đi, ba mẹ thương con sẽ đồng ư cho con
đi tu mà. Thầy sẽ nói giúp con chuyện xuất gia nhé.
Đừng sợ, hăy đến với ba mẹ con đi."
"Thầy
nhớ xin giùm con..." vừa nói Thông vừa rời tay
thầy, lững thững tiến về hướng cha mẹ.
Mẹ Thông
bước nhanh tới, ôm chầm lấy Thông mà khóc. Ba
Thông trầm tĩnh hơn, bước đến sau,
đứng bên cạnh hai mẹ con, lấy một tay xoa
đầu con. Người mẹ ôm chặt lấy con
như sợ vuột mất lần nữa, vừa mếu
vừa nói giọng trách yêu:
"Sao con dại
quá vậy con, có ǵ th́ cũng thủng thỉnh để ba
mẹ tính chứ."
Thông chẳng nói
ǵ. Chú cũng không khóc dù chú rất cảm thương ba
mẹ. Điều chú mong đợi lúc này là ba mẹ cho
phép chú xuất gia chứ không ngăn cản nữa. Chú
ngoái đầu lại t́m thầy. Chú hy vọng thầy
sẽ xin được cho chú xuất gia. Lúc chú ngoái lui th́
thầy cũng vừa bước đến. Mẹ Thông
đứng dậy chắp tay chào thầy. Ba chú cũng
bắt chước, chắp tay chào theo nhưng trông ông lúng
ta lúng túng như thể đây là lần đầu ông chào
một người khác bằng cách chắp tay vậy.
Thầy chắp tay chào lại hai vợ chồng:
"Chào
"Bạch
thầy, cháu Thông của chúng con dại quá. Chúng con không ngờ
cháu dám bỏ đi một ḿnh giữa đêm khuya như
vậy. Chắc cháu nó làm phiền thầy..." mẹ
Thông ái ngại nói.
Thầy xua tay:
"Đâu có ǵ
phiền, tôi thích nói chuyện với chú ấy lắm. Sáng
giờ hai thầy tṛ tôi nói chuyện với nhau chờ quí
vị đến đó. Thôi mời ông bà vào trong pḥng khách,
chúng ta nói về chuyện chú ấy."
Mẹ Thông quay
lại nh́n chồng như hỏi ư. Người chồng
khẽ gật đầu. Hai vợ chồng dắt tay
Thông bước theo thầy. Thầy bước vài
bước bỗng dừng, quay lại nói với Thông:
"Con ở
chơi quanh sân, để thầy nói chuyện với ba
mẹ con nhé. C̣n nữa, thầy dạy con cái ǵ sáng nay, con
thử thực tập xem sao."
Nghe thầy nói,
tự dưng Thông thấy như việc xuất gia
của ḿnh đă thành tựu. Chú hân hoan đáp lời thầy
ngay:
"Dạ."
Nhưng ba mẹ
chú có vẻ như không yên ḷng khi để chú ở ngoài
môät ḿnh. Thầy hiểu ư, trấn an họ:
"Ông bà
đừng quá lo. Chú ấy không bay xa hơn nữa đâu.
Chú ấy đang chờ đợi kết quả mà."
Rồi họ cùng
vào trong, bỏ lại Thông ngoài sân. Thông hí hửng đi t́m
cây chổi quét sân. Cầm chổi trên tay, chú ôn lại
lời thầy dạy khi năy về cách quét sân chùa. Chú không
nhớ bài kệ thầy đọc, nhưng thầy
dạy cách quét sân như thế nào th́ chú không quên. Bắt
đầu quét, chú thầm nguyện:
"Con quét sân chùa,
nguyện cầu ba mẹ con cho con đi tu."
Rồi chú quét.
Bên trong pḥng khách,
thầy và ba mẹ chú đă ngồi vào bàn. Thầy châm trà
mời khách. Hai ông bà có vẻ bồn chồn, ngồi không
yên. Người vợ mở lời trước:
"Bạch
thầy, chúng con không muốn cho cháu xuất gia."
Thầy chỉ
cười nhẹ, nói:
"Tôi không
bắt chú ấy xuất gia. Ông bà cũng không bắt chú
ấy xuất gia. Tự chú ấy muốn như vậy."
"Dạ, chúng
tôi biết cháu nó tự nguyện, nhưng... không phải
cháu muốn là ḿnh phải đáp ứng," người chồng
nói.
"Dĩ nhiên ông
bà có quyền sắp xếp cuộc sống của con theo
ư ḿnh. Nhưng chắc ông bà cũng thấy rằng trăm
ngàn đứa bé mới có một đứa phát tâm
xuất gia, tự nguyện dấn ḿnh vào con đường
thoát tục. Và sự tự nguyện phát tâm này là một
vấn đề đáng quan tâm chứ không phải chỉ
cấm đoán là yên chuyện."
"Bạch
thầy, chúng con biết xuất gia là tốt, là
điều phúc cho gia đ́nh nhưng thật sự là chúng
con không đủ can đảm để thả con ra
khỏi ṿng tay ḿnh khi nó c̣n non dại," người
vợ nói như phân trần.
Thầy gật gù:
"Cha mẹ nào
cũng muốn con ḿnh được sống cuộc
sống b́nh an, êm ấm, v́ vậy chẳng ai an ḷng cho con
vào chùa xuất gia. Tôi biết đó là lư do khiến ông bà
không cho phép chú Thông xuất gia dù rằng chú ấy đă nài
nỉ ông bà nhiều lần. Tôi rất thông cảm tâm trạng
của
Người
chồng nói chen vào:
"Tuổi
trẻ có những ước mơ đôi khi bốc
đồng. Có thể cháu nó nông nỗi tưởng
tượng ra một nếp sống thần tiên ở
ngoài mái ấm gia đ́nh của nó."
"Tôi
đồng ư là tuổi trẻ bồng bột. Nhưng
bồng bột trong những ước vọng thế
tục th́ nhiều, c̣n bồng bột trong ước
nguyện xuất gia th́ tôi chưa thấy. Tôi cũng
đồng ư rằng trốn nhà đi tu mà chưa biết
ở chùa có chấp nhận ḿnh hay không là cái bồng
bột của chú Thông; nhưng thái độ quyết tâm
đạt được ước nguyện của ḿnh
vào cái tuổi bé nhỏ đó th́ không phải là bồng
bột. Và khi quyết tâm thành đạt ước
nguyện của ḿnh, chú ấy bất kể mọi
trở lực. Không ai cưỡng ép chú chọn lựa con
đường xuất gia và cũng không sợi dây nào trói
buộc được chú với đời sống gia
đ́nh thế tục."
Người
chồng vẫn chưa đồng ư:
"Lư
tưởng của một đứa trẻ mười
hai là một lư tưởng đáng ngờ lắm. Không ai
tin rằng một đứa bé như thế có thể
tự t́m tự vạch cho ḿnh một lư tưởng
sống."
Thầy
cười nói:
"Ước
nguyện xuất gia của một đứa bé thực ra
không phải là một lư tưởng—v́ lư tưởng
chỉ là con đẻ của lư trí—trong khi bé Thông, con
của ông bà, đă không sử dụng lư trí để
chọn lựa lối đi của nó. Vả lại,
mọi manh động của lư trí đều trở nên vô
ích và phải bị đánh rơi trước khi
đặt chân vào lộ tŕnh thênh thang dẫn đến
đạo quả giải thoát. Chú Thông đă đến
với cửa thiền bằng con đường ngắn
nhất mà những kẻ giàu lư trí, ưa chuộng lư trí,
muôn đời không thực hiện nổi. Chú đến
đây với một t́nh cảm thuần chất không pha
lẫn chút lư trí nào. "
Người
vợ định nói ǵ đó nhưng người chồng
đă nhanh miệng nói:
"Theo tôi th́
những ước mơ của một đứa bé
chưa trưởng thành cần phải được cha
mẹ nó phán xét, quyết định. Và chúng tôi quyết
định rằng giữ nó ở nhà, cấm nó ra khỏi
nhà, tảng lờ mọi yêu cầu của nó, một
thời gian thôi, mọi ước mơ, mọi mong
cầu nông nỗi của nó cũng sẽ chết tiệt
và đi vào quên lăng."
Thầy lại
cười nhẹ nói:
"Điều
quan trọng là tạo nên hạnh phúc cho đứa con mà
ḿnh thương yêu chứ không phải là lo bảo vệ
sự ổn cố, b́nh yên của ḿnh. Ông bà nghĩ
rằng với sự cấm đoán, ông bà sẽ giữ
chân được con và khiến cho nó được
hạnh phúc sao? hay là suốt đời nó cứ thao
thức ôm măi một ước nguyện chưa tṛn? Và ông
bà có thể ngăn cản chú ấy được măi hay không?
Bây giờ chú mới mười hai mà đă dám bỏ nhà ra
đi rồi. Một hai năm nữa, khôn lanh hơn,
nghị lực hơn, liều lĩnh hơn, quen thuộc
đường sá hơn, biết cách xoay sở hơn,
liệu ông bà có c̣n cầm chân chú ấy nổi hay không?
Đừng cho rằng chuyện chú ấy xin ông bà cho
xuất gia cũng giống như lúc chú ấy xin miếng
bánh hay cây kẹo. Một đứa bé tự động
xin xuất gia không phải là một sự kiện cỏn
con có thể bỏ qua, không quan tâm được. Đó
không phải là một nhu cầu vật chất mà là một
nhu cầu tâm linh. Chúng ta không thể dửng dưng bỏ
mặc một đứa con nít kêu khóc v́ đói bụng;
cũng vậy, chúng ta không thể phớt lờ sự
đói khát tâm linh của nó. Tôi biết gia đ́nh ông bà là
một gia đ́nh Phật tử thuần thành nên tôi mới
dám có đề nghị với ông bà là hăy nh́n kỹ lại
cái ước nguyện cao đẹp của con ḿnh. Ước
nguyện đó rất khác với những ước
vọng thông thường của tuổi trẻ như
muốn trở thành ca sĩ, kỹ sư, bác sĩ,
triệu phú v.v... Một bên th́ bỏ tất cả, một
bên th́ muốn tất cả. Ông bà sợ con ḿnh bỏ
tất cả để rồi không có tương lai
đối với cuộc sống, phải không? Nhưng
ông bà đừng quên rằng khi một đứa trẻ
không đ̣i được cái ǵ nó thích th́ nó cũng đă
mất tất cả ngay tự lúc đó chứ không
phải chờ đến tương lai, phải vậy
không?"
Người chồng
im lặng một chốc, nh́n vợ ḍ phản ứng;
thấy vợ như không biết phải nói ǵ, ông liền
nêu câu hỏi với giọng cay chua:
"Thưa
thầy, vậy có nghĩa rằng thầy rất tán
đồng sự kiện con chúng tôi bỏ nhà đi tu?"
Thầy từ
tốn giải thích:
"Tôi tán
đồng sự kiện một đứa bé tự
nguyện xuất gia. C̣n chuyện nó bỏ nhà ra đi
chỉ là phản ứng trong hoàn cảnh đặc
biệt của nó mà thôi. Nếu có sự thương
lượng một cách ḥa hợp giữa đôi bên th́ không
có chuyện nó bỏ nhà ra đi. Sự kiện bỏ nhà
đi tu là một cách để biểu lộ mức
độ khao khát của đứa bé đó. Sự
kiện không quan trọng; mục tiêu mới là điểm
chính yếu. Khi đứa trẻ nói lên ước
nguyện của nó mà người lớn không đáp
ứng, nó sẽ t́m mọi cách để người
lớn quan tâm cái ước nguyện chính đáng của
nó. Sự kiện trốn nhà có vẻ như là một hành
vi hoang đàng, ngỗ nghịch, nhưng thực ra đó
chỉ là cách để biểu lộ sự phản kháng
mănh liệt của một đứa trẻ đối
với môi trường sống của nó hoặc nó
muốn bày tỏ ước nguyện của nó một cách
cụ thể và khẳng định hơn."
"Ư thầy
muốn nói rằng chúng tôi đă đối xử không
được tốt đẹp đối với con cái
khiến cho một đứa phải tỏ thái độ
phản kháng?"
"Không, xin ông bà đừng
hiểu lầm. Như tôi đă nói khi năy: tôi không nghĩ
rằng chú Thông đă buồn chán ǵ gia đ́nh mà bỏ
đi. Sự chăm sóc của ông bà với những sinh
hoạt vui vẻ và tiện nghi trong một gia đ́nh
thế tục đương nhiên là đầy đủ
và hấp dẫn trẻ con hơn cuộc sống thanh
bần đạm bạc buồn tẻ của thiền
môn chứ. Nhưng điều này không ngăn cản
được ư thích xuất gia của nó. Khi người
lớn chọn lựa một lư tưởng, một nếp
sống, họ suy tính thiệt hơn, so đo từng chi
tiết; c̣n đứa trẻ th́ không chọn lựa lư
tưởng mà chỉ chọn lấy một cách vô tư
những ǵ nó thích. Nó thích đến chùa, nó thích ở chùa,
đơn giản vậy thôi. Không nhất thiết là
phải chán cái này mới t́m đến cái khác mà có khi chỉ
v́ quá thích một cái khác mà người ta bỏ rơi những
ǵ hiện có."
Người
chồng lắng nghe xong, thở dài. Một thoáng buồn
trên mặt ông. Ông nh́n ra ngoài sân qua khung cửa lưới
nhỏ của pḥng khách: con ông đang cầm chổi quét
sân chùa. Bộ tịch con ông coi có vẻ vui tươi,
phấn khởi lắm. Nhưng ông chỉ thấy
buồn, và hơi bất măn. Ông nghĩ thầm, "không lư
nào con ḿnh lại trở thành một chú tiểu, ăn
rồi chỉ biết làm ba cái việc lặt vặt trong
chùa thôi sao! Chưa đi tu mà nó đă bị sai quét sân
rồi huống chi vào chùa ở hẳn th́ phải biết!
Chắc là bao nhiêu cực nhọc đổ lên đầu
nó!" Không kềm được sự bất măn của
ḿnh, ông đặt vấn đề với thầy:
"Một
đứa trẻ vào tu ở chùa sẽ làm ǵ, học ǵ
và... tương lai của nó thế nào?"
Thầy b́nh
thản nói:
"Chùa là
trường trau luyện đời sống tâm linh
đức hạnh. Kẻ nào chấp nhận vào chùa là
chấp nhận sự trau luyện đó. Tất nhiên
sẽ không có ngoại lệ nào dù là ngoại lệ cho
một chú tiểu."
"Nghĩa là chú
tiểu cũng chịu đựng tất cả những
thử thách, những khổ nhọc như một
người lớn tuổi trong chùa?" người
chồng khó chịu hỏi.
Thầy bật cười:
"Tôi không
hiểu sao mọi người đều nghĩ rằng
cuộc sống trong chùa là một cuộc sống đày
ải, khổ nhọc. Thực ra điều đó cũng
đúng nếu ta đứng ở ngoài mà nh́n vào: chẳng
hạn một người ham ngủ sẽ không thích
giờ giấc ngủ nghỉ quá ít của thiền môn
rồi cho rằng tu thật là khổ, khổ v́ ít ngủ;
kẻ ham tiền bạc tài sản cũng sẽ không thích
đời sống thanh đạm bần hàn lấy trí
tuệ làm sự nghiệp của người tăng
sĩ, rồi họ cho rằng cuộc sống tu hành là
khổ, khổ v́ nó không cho phép họ chạy theo sự
nghiệp làm giàu; kẻ tham nữ sắc, thích cuộc
sống lứa đôi ràng buộc gắn bó với nhau
cũng sẽ không chịu đựng nổi cái cảnh
tự nguyện độc thân suốt đời của
người tu sĩ, từ đó họ cho rằng tu là
khổ nhọc, khổ v́ phải sống độc thân
v.v... Chung qui, cũng v́ những ham muốn của họ
đều bị tước mất khi vào cửa chùa mà
họ cho rằng tu là khổ. Nhưng cái thực tế
khổ nhọc đó thật không đúng chút nào với
những kẻ tự nguyện dấn bước vào chùa.
Nó lại càng không đúng với những đứa
trẻ hồn nhiên, những tâm hồn trong trắng thanh
cao như thiên thần. Những đứa trẻ đó v́
chưa vướng bận mùi tục lụy nên không đau
tiếc tục lụy, v́ chưa tham đắm trần
duyên nên không cần phải xả bỏ trần duyên, và v́
chưa có óc chiếm hữu, vị kỷ nên không có tâm
bảo thủ, cố chấp. Cho nên, chúng không cần
cố gắng mà vẫn bước vào thanh qui và nề nếp
của thiền môn một cách dễ dàng. Chúng không thấy
đời sống ở chùa là khổ sở như
những người lớn của thế tục
thường nghĩ. Ngược lại, nếp sống
thiền môn đối với chúng là một nếp
sống hạnh phúc. Và khi chúng cảm thấy hạnh phúc,
người ta không có ǵ cần phải bàn về các sinh
hoạt và những vấn đề thứ yếu khác
của chúng nữa, phải không?"
Người
chồng chưa thỏa măn, lại cật vấn:
"Đó chỉ
là mặt lư thuyết. C̣n trên thực tế th́ sao? Chúng tôi
muốn biết một đứa trẻ sẽ làm ǵ, và học
được ǵ từ những việc làm mà chúng phải
gánh lấy khi vào chùa? Chẳng hạn như... việc quét
tước dọn dẹp ở ngoài sân kia," nói
đến đây th́ ông đưa tay chỉ con ḿnh đang
cầm chổi quét phía ngoài, gần khung cửa sổ.
Thầy vẫn
nở nụ cười hiền ḥa, an nhẫn:
"Trong cửa
thiền, mọi sinh hoạt đều không ngoài công phu trau
luyện tâm đức. Bài học vỡ ḷng tôi dạy chú
ấy sáng nay là bài học về quét sân. Chú ấy đang
thực tập bài học đó. Thôi, bây giờ tôi
đề nghị chúng ta hăy cùng thăm viếng thế
giới của chú Thông để từ đó ông bà dễ
dàng quyết định hơn," vừa nói thầy
vừa kéo ghế đứng lên, đưa tay ra dấu
mời hai vợ chồng cùng ra sân. Người vợ ngó
chồng hỏi ư. Người chồng do dự một lúc
rồi đứng dậy, theo thầy ra ngoài.
Cái sân rộng
đă được Thông quét gần hết, chỉ c̣n
một khoảnh ở quanh cây me phía phải của sân chùa.
Thông chăm chú quét lá. Chú đưa chổi đi từng
đường ngay hàng thẳng lối. Chú quét một cách
thận trọng, không để sót một cọng rác hay
một chiếc lá cỏn con nào. Những sỏi đá
lợn cợn nổi lên trên nền đất cũng
được chú dồn lại, hốt sạch rồi
đem đổ dưới gốc cây me. Những
chiếc lá me nhỏ kẹt trong các hốc đá hay ẩn nấp
dưới các chậu kiểng cũng được chú
bươi móc ra, cào dồn rồi hốt đi đổ.
Chỗ nào không dùng chổi được, chú lấy tay
lượm từng chiếc lá nhỏ bỏ vào đồ
xúc rác. Chú tăn măn tỉ mỉ dọn sạch
vườn chùa với tâm hồn và nét mặt hân hoan,
thư thới. Thầy và ba mẹ chú bước ra sân, quan
sát chú làm việc mà chú cũng không hay biết. Chú cứ
cặm cụi quét dọn. Chút mồ hôi rịn chảy
thành hai ḍng hai bên má chú mà chú vẫn không bận tâm. Chú
cứ cười tươi và chăm chú làm việc
một ḿnh. Quét xong rồi, chú nh́n lại toàn bộ cái sân
rồi lom khom đi lượm những chiếc lá c̣n sót lại
hoặc mới rụng xuống. Khi chú lần ḍ kiểm
soát trở lại chỗ chú bắt đầu quét, chú
mới phát giác sự quan sát lặng lẽ của thầy
và ba mẹ ḿnh. Chú nở một nụ cười tươi
tắn hồn nhiên như một lời chào hướng
về ba người. Chú ngước nh́n họ, có vẻ như
muốn hỏi tại sao họ lại đứng yên
lặng để nh́n chú quét, và có vẻ như muốn ḍ biết
cuộc nói chuyện giữa ba người đă
đưa đến kết quả nào cho sự xuất
gia của chú. Chú e dè đứng lại một khắc
rồi chắp hai tay, thưa với thầy bằng ngôn
ngữ ẩn dụ mà thầy nói chuyện với chú ban
sáng:
"Bạch
thầy, tâm con đă dọn xong."
Thầy hài ḷng
khen:
"Tâm con
đẹp lắm. Năm xưa thầy phải tốn ba
bốn tháng thực tập mới dọn được
một vườn tâm đẹp như vườn tâm
của con. Con thật xứng đáng là đứa con ngoan
của ba mẹ mà c̣n là đệ tử giỏi của
Phật nữa đó."
Chú quay lại nh́n công
tŕnh quét lá của ḿnh lần nữa. Quả thật,
thầy đă không quá khen. Sân chùa bây giờ quá đẹp và
sạch mà trông như chẳng có dấu vết ǵ cho
thấy là mới được quét dọn. Ba mẹ chú
trố mắt nh́n cái sân rộng rồi nh́n đứa con
trai bé bỏng của ḿnh. Chú thấy cơi ḷng tràn ngập
hạnh phúc. Mặt chú tươi lên như một cánh hoa mới
nở đón chào tia nắng sớm. Rồi chú nh́n vào
mắt thầy, vào mắt ba mẹ, chờ đợi. Chú
chưa biết họ đă quyết định thế
nào. Thầy chỉ lặng thinh nh́n chú, vừa xúc động
vừa thấy thương chú vô cùng. Mẹ chú cũng không
nói ǵ, chỉ ứa hai giọt lệ hănh diện. C̣n ba chú
th́ lẩm bẩm một ḿnh:
"Sân nhà ḿnh
chưa bao giờ được chăm sóc kỹ như
vậy. Chị ở hay bất cứ người lớn
nào ở đời cũng không thể nào dọn
được một cái sân như con ḿnh đă làm. Quả
thật đây không phải chỉ là quét sân mà là một
sự trau luyện."
Hai vợ chồng
đều cảm thấy con ḿnh đă bước thật
xa, ra khỏi ṿng tay ḿnh. Thế giới của Thông là đây.
Niềm vui của Thông là đây. Nh́n nét mặt hân hoan
của Thông th́ thấy. Chưa bao giờ Thông tươi
tắn rạng rỡ như hôm nay. Hạnh phúc nơi Thông
thật khác lạ: hạnh phúc nhẹ nhàng và tự nhiên,
không thể t́m thấy ở nơi nào khác. Như một
loài hoa quí chỉ có thể thích hợp duy nhất với
một loại đất, hay một khí hậu đặc
biệt nào đó, Thông có vẻ như chỉ thích hợp
với đất này, không khí này. Không thể bứng cây hoa
này đi đâu khác. Ba Thông gọi chú đến với
ḿnh, ông nói:
"Con muốn đi tu thật hở Thông?"
Không chút ngập ngừng, Thông đáp:
"Dạ, con muốn đi tu."
"Con không muốn sống với ba mẹ
nữa sao?"
Thông lặng thinh không
đáp. Ba Thông kéo chú vào ḷng, ôm chú, xiết nhẹ lấy chú
với đầy thương yêu. Rồi ông nói với
mẹ chú:
"Thầy nói
đúng đó em. Chúng ta sẽ không ngăn cản
bước đi của con được đâu."
Mẹ Thông nói:
"Em cũng tính
nói với anh điều đó. Ngay bây giờ, em biết
chúng ta phải hy sinh để biểu lộ ḷng thương
của ḿnh chứ không phải giữ ǵn con trong ṿng tay
để rồi nó phải quay quắt một đời
với một ước nguyện chưa thành. Đến
đây với mẹ, con."
Người
mẹ ôm con vào ḷng, khóc.
Sau khi gửi
gắm Thông nơi thầy rồi dặn ḍ con đủ
thứ, họ bằng ḷng để Thông ở lại
với thầy. Đợi ba mẹ bước ra khỏi
cổng chùa rồi, Thông nói với thầy:
"Con cám ơn
thầy. Thầy nói sao mà ba mẹ con nhận lời
vậy hở thầy?"
Thầy xoa
đầu chú, cười nói:
"Người
lớn nói chuyện với nhau chỉ bày vẽ chuyện
lư luận mà cuối cùng cũng chẳng đưa
đến đâu. Chỉ có cái sân do chính tay con quét dọn
và chỉ có niềm hạnh phúc an lạc trong con mới
đủ khả năng thay đổi sự kiên quyết
của ba mẹ con mà thôi. Thầy không có công lao ǵ hết.
Tất cả là nhờ chính con. Với một cây chổi
cùn, con có thể vẽ nên ước nguyện cao xa của
con. Và nếu con luôn giữ tâm con sạch đẹp như
sân chùa hôm nay th́ việc ǵ con cũng sẽ thành tựu."
Tám năm sau, chú tiểu
Thông thọ đại giới. Hai năm sau nữa,
thầy chú viên tịch. Chú thay thầy trụ tŕ ngôi chùa
nhỏ đó. Cũng như thầy, chú không ham xây cất
chùa to Phật lớn. Chú chỉ đặt hết tâm ḿnh
vào việc tu niệm và sốt sắng góp công sức vào
những việc từ thiện xă hội mà chú thấy là
đem lại những lợi ích cụ thể cho cuộc
đời. Và cũng như sư tổ (sư phụ
của thầy), cũng như vị thầy khả kính
của ḿnh, chú luôn luôn sử dụng cây chổi như
một cây bút, vẽ nên bức tranh cao đẹp chân
chất của thiền môn. ª
4/7/92